لکھاری، آئی اے رحمان
شہریاں دے اک نکے جئے حصے لئی قومی احتساب بیورو (نیب) آرڈیننس وچ نرمی لیاون دی حکومتی منصوبہ بندی اتے بڑی حیرت ہوئی اے ،انج لگدا اے جیویں مشرف دے بنائے قنون وچ کجھ مڈھلی خامیاں نوں بھیڑے انداز نال ختم کرن دا آہر کیتا جارہیا اے۔
حکومت نوں ایس گل دا خیال کجھ دیہاڑ پہلاں ای ہویا، جدکے شہریاں نوں ایہہ ورھیاں توں خبر اے پئی نیب ولوں متاثرین توں شواہد ہتھیان دا طریقہ کار گورننس انصاف تے معیشت نوں نقصان پہنچایا جارہیا اے۔ عدلیہ نے وی ایس بااختیار ادارے دے کم دے طریقہ کار اتے اعتراض کیتا اے فیر وی ادارے نوں کوئی فرق نئیں پیندا۔
کابینہ اجلاس وچ ایس گل اتے ہوون والی گل بات مگروں اطلاعات دی صلاح کار جنہاں گلاں دا انکشاف کیتا اوہناں توں ایہو اکڑا نکل دا اے نیب نے قومی بحران نوں جنم دتا اے۔
مشیرِ اطلاعات آکھیا کہ معیشت دا بُرا حال اس کارن ہویا کیوں جے سرمایہ کار تے کاروباری لوکیں نیب توں ڈاھڈے ڈردے نیں اوہ اپنا کاروبار چنگی طرح نئِں کرپاندے۔ جد کے بیوروکریٹ وی فائلاں اتے دستخط کرنا بند کردتے نیں۔
اگلے دیہاڑ وفاقی وزیرِ قانون نے آکھیا کہ سرکار کاروباری لوکاں تے وڈے افسراں دے نال نال اجیہے لوکاں نوں وی نیب دی زیادتیاں توں بچاون بارے سوچ رہی اے جیہڑے کدے سرکاری عہدیاں اتے کم نئیں کردے رہے۔ ایہدا مطلب ہویا کہ نیب دا جال نرا سرکاری عہدے اتے کم کرن والیاں لئی ہووے گا۔ ایہہ بندے اصل وچ اوہ سیاستدان ہوون گے جنہاں ایس ویلے کوئی لابی نئیں اے۔
حکومت ولوں تاجراں دی پروا کرن دے گل سمجھ آوندی اے، کیوں جے اوہ ٹبر پاکستان دا اہم حصہ نیں تے مارکیٹ اکانومی دے ایس دور وچ اوہناں دے اہمیت کئی گنا ودھ گئی اے۔
ایہہ گل یاد رہوے کہ برِصغیر دے سیاسی رہنما، بھانویں اوہناں دا تعلق کانگریس نال ہووے یاں فیرمسلم لیگ نال، اوہ کرپشن ورگے وڈے مسئلے توں ہند دی تقسیم ویلے ایس دی جانکاری رکھ دے سن جدوں دوجی عالمی جنگ دوران اوہناں دا واسطہ کاروباری بندیاں دی جمع کیتی دولت نال ہویا۔
دوہاں سیاسی جماعتاں نے نو دولتییاں دے احتساب دا فیصلہ کیتا لیکن جد (47ء-1946ء دی عبوری سرکار دے) وزیرِ خزانہ لیاقت علی خان نے ایہناں بندیاں اتے ٹیکس لاون دی کوشش کیتی تاں طاقتور بزنس لابی نے اپنی ناجائز کمائی دولت دا اک حصہ دیون دی تھاں تقسیم دے حق وچ فیصلہ دتا۔
آس ایہو کرنی چاہیدی اے پئی موجودہ کاروباری برادری ماضی وانگ اپنے اندر کالی بھیڈاں بالکل نہیں رکھدی، اوہ کالی بھیڈاں جنہاں نے ریاست دے حرارت خانے وچ اکھ کھولی، برآمدی رسیدوں اتے پیسے بنائے، ترقیاتی کماں دی لاگت وچ انے واہ وادھا کیتا تے مشینری درآمد دی مد وچ وڈے بل بنائے۔پاک دامن کاروباری برادری نوں بے رحم نیب دے رحم و کرم اتے نئیں چھڈیا جاسکدا۔
سانوں انج ای آس رکھنی چاہیدی اے کہ سول بیوروکریسی نے اپنے پہلاں دے افسراں دی راہواں اتے چلنا چھڈ دتا اے جیہڑے فوجی آمراں تے کرپٹ سیاستداناں نال اپنے فرض توں ودھ کے ڈیوٹی دیندے رہے ، اوہ وی کسے صورت نیب دی سختیاں دے حق دار نئیں ہوسکدے ۔
ویسے سنن وچ آرہیا اے کہ نیب مقدمیاں وچ وی ہن ضمانت ہوسکے گی۔ جے انج ہوگیا تے ایس نوں سراہا جاوے گا۔ پر اجیہے کئی مسئلے نیں جنہاں حل لبھنا ہالے باقی اے۔
مثلاً، سرسری شواہد دی بنیاد اتے لوکاں دی گرفتاری ، فیر اوہناں نوں اوس ویلے تائیں ٹارچر چیمبرز وچ رکھنا جد تیک اوہ جرم قبول نہ کرلین۔ یاں فیر وعدہ معاف گواہ نہ بن جاون۔ اجیہی کارروائیاں اک مہذب ریاست لئی چنگی نئیں ہوندیاں۔ جب تک وہ جرم قبول نہ کرلیں یا پھر شریکِ الزام وعدہ معاف گواہ نہیں بن جائیں، ایہہ تھرڈ ڈگری نوں قانونی حیثیت دیون برابر نیں۔
دوجی گل کاروباری شخصیات تے بیوروکریٹس خلاف شکایتاں دی پڑچول دا کم نگران ادارے نوں دیون دا تصور چنگا تاثر نئیں چھڈدا۔
تیجی گل سیاستداناں دے احتساب لئی جنے وی پیر پٹے جاون گے، مثلاً 1949ء دا پروڈا، 1959ء دا ایبڈو، 1997ء دا احتساب ایکٹ، ایہہ سبھ سرکاری ولوں دتی جانکاری اتے تیار کیتے جاندے سن، جنہاں قنوناں نال چھیڑچھاڑ وی کیتی جاندی رہی۔ نیب قانون وی آزادی مگروں اسٹیبلشمنٹ دے ایس فیصلے اتے بھروسا کرن کارن متاثر ہویا اے کہ کس نوں تے کدوں نیب آگے گھسیٹا جاوے۔
ظاہر جئی گل اے فیر نیب قانون دا جائزہ لین دی لوڑی اے تاں جے ایس نوں انصاف دے مطابق تے سبھ نال اکو جیہے سلوک دے اصول اتے بنایا جاسکے۔
ریاست مسلسل ایس حقیقت توں نظراں چراندی رہی اے کہ کرپشن دی جڑاں ریاست ولوں اپنی من مرضی تے غیر آئینی طریقہ کار نال نظام چلاون، ریاست دی سماج دے چند حصیاں نال اکو جیہا سلوک تے لوکاں دی وڈی گنتی نوں قنون تے اوہدے تحت حاصل تحفظ آگے برابر ناں جانن دی سوچ موجود اے۔
اک اجیہے سماج وچ کرپشن دا خاتمہ ممکن نئیں جیہدی وڈی صفت نابرابری اے۔
689
