میرا بڑے چر توں دل کر رہیا سی کہ میں کجھ لکھاں۔ اج سوچیا کہ کُجھ لکھاں۔
”پر کیہ؟”
فیر سوچیا کہ اپنے بارے لکھاں پر کُجھ سمجھ نہیں آیا کیوں جے اپنے بارے لکھنا وی ہر بندے دے وس دی گل نئیں ہوندی، کیوں جے اپنی پچھان وی کوئی کوئی بندہ کر سکدا اے۔ فیر خیال آیا کہ گھٹو گھٹ میری اک پچھان تے ہے تے اوہ ہے میری بولی پنجابی۔
”جی ہاں میں اک پنجابی آں”۔ مینوں میری ایہہ پچھان کیویں لبھی؟ ایہہ اک لمی کہانی ہے۔
لہور وچ بچپن ہسدیاں کھیڈدیاں لنگھیا میں آپنیاں بھیناں وچوں وڈی آں ایس کر کے دادا دادی دا بوہتا پیار وی میرے حصے وچ آیا تے میں جی بھر کے لاڈو بنی مینوں یاد نہیں پیندا کہ میرے تے کدیں کوئی ایہو جیہی پابندی لائی گئی ہووے جیہدے نال مینوں ساہ گھُٹن دا احساس ہووے۔ مینوں آپنی زندگی دا ہر فیصلہ آپ کرن دی آزادی دتی گئی تے میں جو وی فیصلہ کیتا آپنی مرضی نال کیتا سوائے اک فیصلے دے۔ اوہ سی بولی یعنی زبان دا فیصلہ میں آپنے ماں ماں پیو نوں تے پنجابی بولدیاں دیکھیا پر ساڈے یعنی میرے تے میریاں بھیناں نال ہمیشہ اردو ای بولی گئی تے میں آپنے باقی خاندان وچ وی ایہو رواج دیکھیا۔
ساڈے نال اردو کیوں بولی گئی؟
ایہہ گل ناں تے کدے سانوں دسی گئی تےسچی گل ایہہ ہے کہ ناں ای ایہہ گل پچھن دی کدے میں وی زحمت کیتی ۔ پنجابی گھراں وچ بچیاں نال کیوں اردو بولی جاندی اے ایہدی وجہ خورے ایہہ ہووے کہ سکولاں وچ پنجابی بولن تے پابندی ہوندی اے کیوں جے سکول یاں تے اردو میڈیم نیں یاں فیر انگریزی میڈیم ۔ خورے بچے نوں اوتھے جا کے زبان دا مسئلہ نا ہووے تے اوہ سکول جا کے اپنی ماں بولی بولن دا جرم نا کر بیٹھن ایس کر کے ماں پیو ای اوہناں کولوں اوہناں دی ماں بولی کھوہ لیندے نیں۔ ایہہ میرا اپنا خیال اے۔ میں دیکھیا کہ اکثر گھراں وچ پنجابی زبان صرف کم کرن والیاں نوکراں تے نوکرانیاں نال بولی جاندی اے تے آپنے بچیاں نوں پنجابی توں دُور رکھن دی ہر ممکن کوشش کیتی جاندی اے۔ خورے ایس واسطے اکثر گھراں وچ کم کرن والیاں نوکران تے نوکرانیاں نوں آپنے توں تھلے سمجھیا جاندا اے۔
ویسے تے مینوں شرمندہ ہوناچاہیدا اے کہ میں پنجابی ہوندیاں وی ہن آپنی زبان، پنجابی سکھ رہی آں پر میں شرمندہ نہیں ہو رہی تےایس مارے دس رہی آں میں اج کل اپنی زبان سکھن دی کوشش کر رہی آں شرمندہ ایس لئی نہیں ہو رہی کہ چلو دیر نال ای سہی پر مینوں احساس تےہو گیا اے ۔ میرے نال میری ماں تے ہے پر ماں بولی نہیں اے۔ مینوں ایہہ احساس کس طرحاں ہویا؟ تے اوہ کیہڑی گل سی جیہدی وجہ توں میں پنجابی بولن دی کوشش کیتی؟
اک دن میں ریڈیو لایا تے اک پنجابی پروگرام سنیا۔ میزبان نے اک پنجابی نظم پڑھی جیہدےوچ اک لفظ سُلکھنا بولیا ہُن پتہ نہیں کہ ایہہ لفظ واقعی سوہنا اے یاں بولیا ایس انداز وچ گیا مینوں بوہت چنگا لگا ۔
محسوس ہویا کہ پنجابی پڑھنا یاں لکھنا ایڈا اوکھا کم نئیں اے جنہاں مینوں شروع وچ لگیا سی۔ جتھوں تیک بولن دی گل اے تے میں اجے وی سدھی پنجابی نہیں بول سکدی کیوں اجے زبان بوہتا ساتھ نہیں دیندی، ہُن مینوں ایہہ پتہ لگ گیا اے جے میں تھوڑی بوہتی پڑھنی لکھنی سکھ لئی اے تاں بولنی وی آجاوے گی۔
میں اج محسوس کرنی آں جے کوئی پنجابی دی تھاں اردو بولن دی کوشش کرے تاں کیڈا عجیب سگوں بھیڑا لگدا اے مینوں غصہ آؤندا اے، مینوں اج ایہہ خوشی اے میں اپنی زبان ول آ رہی جو میری ماں بولی اے۔ اگے ودھن لئی پہلا پیرپٹنا ای پیندا اے تے اج میں اوہ کر لیا اے۔
زرنگارسعید
806
