گھن مزے تبدیلیاں دے

تبدیلی لیاون والیاں نوں سلوٹ
لکھاری: اظہر حسین سید
سلام اباد سٹاک ایکسچینج وچ اٹھ مہینے پہلاں 127 بروکرز کم کردے سن تے اح اسلام اباد اسٹاک ایکسچینج وچ صرف 21 بروکر کم۔کردے پئے نیں ۔ سوموار دے دیہاڑ حصص بازار وچ ہنڈرڈ انڈیکس وچ چار سو پوائنٹ گھٹ ہوئے تے منگل نوں پوائنٹ ہو گھت گئے جدوں کہ بدھ نوں اک واری مارکیٹ تین سو پوائنٹ تائیں گھٹ چکی سی یعنی ترے دناں وچ انڈیکس وچ ایک ہزار پوائنٹ دی کمی ہو چکی اے ۔

بروکر مسلسل نقصان برداشت کردے پئے نیں۔ اسلام آباد حصص بازار وچ جیہڑے 21 مجاہد مورچے تے ڈٹے ہوئے نیں وہ اپنے دفتراں دے مالک نیں یعنی اوہناں اپنے بروکریج ہاوس دا ڈھائی لکھ روپیہ کرایہ نہیں دینا ہوندا، باقی جیہڑے 107 بروکر کرایہ دے دفتراں وچ کام کردے پئے سن اوہ نادہندہ ہو گئے ، مسلسل نقصان برداشت کرن دی ہمت نہیں کر سکے تے اپنے بروکریج ہاوس بند کر گئے تے آپنی ممبر شپ سرینڈر کر دتی تے عملہ وی فارغ کر دتا۔

مارکیٹ دا والیم (حجم) آٹھ مہینے پہلاں 75 کروڑ حصص روزانہ سی تے ایہہ ویچ وٹ دلالاں نوں سانہہ دواندی پئی سی۔ ترے اپریل 2019 نوں مارکیٹ دا حجم 25 کروڑ سی تے ایہہ 8 مہینیاں وچ مسلسل گھٹ ہو کے ایس 25 کروڑ دی اوسط تے پہنچیا اے۔ ملک دے تریویں حصص بازاراں وچ ہن صرف 300 بروکر رہ گئے نیں۔ 25 کروڑ حصص کی خرید تے ویچن دے کمیشن نوں سامنے رکھئے شاید بوہتے بروکر کسارے وچ جا رہے نیں۔
مارکیٹ وچ ہن چھوٹے سرمایہ کار نہیں ہین اس کارن ہی بروکر بھجدے پأے نیں تے حصص بازار ویران ہوندا پیا اے۔

رئیل اسٹیٹ کے کھیتر وچ پراپرٹی دی قدر 50 فیصد گھ چکی اے، فائلر دی شرط اور ملک ریاض دے خلاف کاروائی نے پراپرٹی دا کاروبار برباد کر دتا اے۔ بحریہ ٹاون،ڈی ایچ اے تے دوجیاں مہنگی ہاوسنگ سکیماں وچ جے کوئی پلاٹ اٹھ مہینے پہلاں دو کروڑ روپئیے دا سی ہن اوہ ایک کروڑ دا رہ گیا اے جس طرحاں حصص بازار وچ 100 ارب روپیہ دے حصص 25 ارب دے رہ گئے تے 75 ارب روپیہ “تبدیلی” دی بھینٹ چڑھ گئے ایویں ہی اک ہزار ارب روپیہ دی پراپرٹی 500 ارب روپیہ دی رہ گئی اے۔ پلاٹ ویچن والے بہوں نیں لیکن خریدن والے انج جاپدا اے بئی مریخ تے چلے گئے نیں۔ اساں ایٹم بم تے میزائل بنا لئے پر ایہو جیہا کوئی خلائی جہاز نہیں بنایا جیہڑا سرمایہ کاراں نوں مریخ توں واپس بھویں تے لیا سکے ۔

اساں ویری طاقتاں نوں تے شکست دے دتی پر اسیں سٹاک مارکیٹ وچ ہار گئے۔ ہزاراں نکے سرمایہ کار حیہڑے روز ایتھے کام کردے سی تے ہر روز کمائے منافع نال اپنے بال بچے دی حیاتی دیاں عام لوڑاں پوردے سی تے روپئے دے گردش وچ رہن دے ضامن سن اوہ سب نس گئے، اسیں اوہاں نوں کھلوتا رہن لئی آسرا دین وچ ناکام ہو گئے ۔

اسیںایمان رکھدے ہاں جو عزت ذلت اللہ دے ہاتھ وچ اے پر جیہڑی ذلت بے روزگار ہونے والے برداشت کردے پئے نیں، جیویں بے روزگاری دی وجہ نال تے کاروبار ختم ہوون پاروں جرماں دی گنتی وچ وادھا ہوندا پیا اے، لوکیں بالاں نوں بھوک توں بچاون لئی قتل کردے پئے نیں، خودکشیاں کردے پئے نیں، ایہہ کم تے رب ولوں نہیں ہو سکدے۔

گدون انڈسٹریل اسٹیٹ وچ 98 فیصد صنعتی یونٹ بند ہو چکے نیں۔ حطار انڈسٹریل اسٹیٹ وچ 70 فیصد صنعتی یونٹ بند ہو گئے نیں ۔بنگلادیش توں جیہڑے پاکستانی صنعتکار اپنی صنعتاں واپس لیاندے پئے سن اوہ سب واپس بنگلادیش چلے گئے نیں ۔ایک ماچس فیکٹری دا مالک دسدا اے، “میں 10 سال توں فیکٹری چلا رہیا ساں، تین مہینیاں توں میرا بجلی دا بل 50 لاکھ مہینہ توں ودھ کے 75 لاکھ مہینہ ہو گیا اے، گیس د بل 25 لاکھ توں 40 لاکھ تے پہنچ گیا تے چین توں آون والی ماچس چنگی وی ہے تے دوکاندار لئی تھوک دی قیمت وی پنجاہ فیصد گھٹ، مقابلہ کیویں کراں، پچھلے ہفتے میں فیکٹری بند کر دتی تے 70 ملازم فارغ کر دتے۔”

مری روڈ صرافہ مارکیٹ دے اک وڈے جیولر دا کہنا اے، “سونے دی قیمت مسلسل ودھ رہی اے تے خریدار مسلسل گھٹ ہو رہے نیں، انج جاپدا اے ہر کوئی ویچن لئی آوندا پیا اے۔ سارے دن وچ دوکان وچ 50 بندے وڑدے نیں، اوناں وچوں دو ترے خریدنے والے تے باقی ویچن والے ہوندے نیں۔ ہن ساڈی پسلی آپنے ویچے زیور واپس خریدن دا بھار نہیں سہندی۔” کرنسی مارکیٹ دے اک ڈیلر دا کہنا ہے ڈالر ویچن والے ناپید نیں ہر بندا ڈالر خریدن لئی آوندا پیا اے۔ اسیں دوبئی توں وی ڈالر منگواندے پئے ہاں تے بلیک مارکیٹ توں وی خرید رہے ہاں لیکن منگ ودھی جاندی اے تے ڈالر غائب ہوندے جا رہے نیں۔ جیہڑے عام لوک ڈالر خرید رہے نیں اوہ اصل وچ چھوٹے سرمایہ کار نیں جیہڑے ہن اپنی سرمایہ گھٹن توں بچاون لئی کاروبار چھڈ کے ڈالر خرید کے رکھدے پئے نیں۔

جیولرز مارکیٹ دے دوکاندار نے اک ہور گل وی کیتی سی کہ سونے دے جیہڑے دو چار خریدار ہین اوہ زیور ٹومباں نہیں سگوں سونے دے بسکٹ خریدنے والے نیں تے اس وچ سنیاریاں نوں ایک تولہ تے کھٹی صرف ایک ہزار ہوندی اے جیہڑی روزانہ دے خرچے نال تقابل کرئیے تے گھاٹے کا سودا ہے ۔

جیہڑی “تبدیلی” لیاندی گئی سی اوہ آگئی اے تے اسیں “تبدیلی” لیاون والیاں نوں اڈیاں وجا کے اک زوردار سلوٹ کردے آں۔ پاکستان زندہ اباد
(لکھاری اظہر حسین سید اسلام آباد وچ کاروبار نال جڑی وزارتاں تے اداریاں دی رپورٹنگ کرن والے چوکھے سینئیر رپورٹر نیں)
التھا: وسیم عظمت