لہور دے چھاپے خانے
شہر وچ ہن بوہت سارے چھاپے خانے پرنٹنگ پریس نیں، سکھاں دے ویلے کوئی چھاپہ دا نام وی نئیں جان دا سی، سبھے کتاباں قلمی تاجر لکھ کے ویچ دے سن، وڈا تاجر محمد بخش صحاف سی، اوہدے کول کتاب لکھن والے کاتب وڈی گنتی وچ ہوندے سن۔ ہزاراں روپے دی تجارت ہوندی سی۔ نکے سوداگر وی ہوندے سن۔ جدوں انگریز دا زمانہ آیا سبھ توں پہلاں 1850 وچ کوہ نور پرچہ منشی ہرسک رائے نے جاری کیتا۔ ایسے نام توں اک ہفتہ وار وی چھپنا شروع ہوگیا۔ ایس اخبار دے نال اک رسالہ قانونی گنج شاہی گان وی مہینے وچ دو واری چھپ دا سی۔ منشی محمد عظیم نے پنجابی دا پرچہ کڈھیا، اک ہفتہ وار پرچہ جیہدا نام پنجابی اخبار نکل دا سی۔ مطبع انجمن نکل دا جیہدا سرپرست ڈبلیو ڈاکٹر لیٹنر صاحب بہادر سن، اخبار دا ایڈیٹر مولوی فقیر محمد اک لائق شخص سی۔ مطبع متربلاس دا مالک پنڈت بال مکند اک ان پڑھ سی، اوہدے منڈے ہوشیار سن، اوہ اک اخبار چوتھے روز کڈھ دے سن اوہدا نام اخبار عام سی، اوس نوں پیسہ اخبار کہندے سن۔ ایس اخبار دے مضمون بڑے ودھیا تے چنگے ہوندے سن، جیہدے نال لوکاں نوں فیدا اپڑدا سی۔ سیفی پریس توں اخبار رہبر ہند نکل دا سی۔ ایس دا مالک سید نادر علی شاہ سی۔ اک اخبار لہور پنچ نکل دا۔ دہلی پنچ دا مالک فضل الدین سی۔ اینہاں توں اڈ ہور رسالے وی چھپ دے سن، جیہدے وچ حافظ صحت وتکمیل الحکمت، نوین لاہور وکٹوریا پریس توں چھپ دا سی۔ ایس نوں منشی عزیزالدین نے قائم کیتا سی۔ منشی چراغدین اوس دے بھرا ایہدا ذمہ سانبھ لیا۔ مصطفائی پریس جیہدا مالک امیرالدین ککے زئی سی اوہدا کم بڑا چل دا۔ اوہدے مرن مگروں اوس دا بھانجا ہیرا نے کم سانبھ لیا۔ قانونی لاہور پریس جتھے قنونی کتاباں چھپ دیاں سن۔ اک پندراں دیہاڑ رسالہ مخزن القوانین جاری ہوندا۔ ایہدا مالک پنڈت سورج بہان سی۔
ڈائریکٹر صاحب بہادر پرنٹنگ پریس توں پڈھیاراں دی کتاباں چھپ دیاں سن۔ اک سرکاری گورنمنٹ گزٹ فارسی نکل دا سی۔ انگریزی پنجاب گزٹ وی چھپ دا سی۔ ایس دے نال ای سول ملٹری گزٹ وی شائع ہوندا سی۔ جیہدے وچ سرکار ، لوکاں تے دوجے وپار دیاں خبراں پڑھن نوں مل دیاں سن۔
