چین ،امریکا جنگ،کیہ امکان نیں؟

رپورٹ، بی بی سی
پرانےیونان وچ جدوں سپارٹا نوں ایتھنز توں خطرہ لگیاتے جنگ ہوگئی سی۔ انیویں صدی وچ برطانیہ نوں جرمنی توں خطرہ محسوس ہویا، تے اج چین امریکا نوں چیلنج کر رہیااے۔
ہارورڈ یونیورسٹی دےعالمی معاملیاں دے پروفیسر گراہم ایلیسن اپنی کتاب
Destined For War: Can America and China Avoid Thucydides Trap
وچ پانچ سو ورھیاں دی تریخ نوں چھانن مگروں 16اجیہیاں مثالاں دی نشاندہی کیتی۔جنہاں وچ نویاں بنن والیاں طاقتاں نیں پہلاں توں موجود طاقت داکیوں مقابلہ کیتا۔ ایہناں وچوں 12 دا نتیجہ جنگ دی صورت نکلیا۔ پروفیسر دا آکھنا اے کہ امریکاتے چین دا آپسی ویر عالمی تعلقاں دا اک فیصلہ کن مرحلہ اے۔

کجھ عرصہ پہلاں تائیں چین دی ترقی نوں کسے نقصان توں اڈآکھیاجانداسی، بے ضرر کہا جاتا تھا۔ خیال سی معاشی ترقی چین نوں اپنے سیاسی نظام وچ تبدیلی اتے مجبور کرے گی،اوس دا آمرانہ نظام لبرل نظام وچ بدل جاوے گا تے چین اک ذمہ دار عالمی ساجھےدار بن جاوے گا۔
ہن دن بدن چین اک خطرے وانگ وکھائی دین لگیا اے۔اجیہے خدشے ودھ رہے نیں کہ امریکا تے چین وچ کھچ دوہاں طاقتاں درمیان اک جنگ دی صورت وچ بدل سکدی اے،جیہدا اثرپوری دنیا اتے ہووے گا۔

امریکا وچ اک اجیہے ماڈل دا ذکر ہورہیااے، جو یونانی تریخ دان توسیڈائڈزدے ناں دی حوالے نال ’تو سیڈائڈز ٹریپ‘ کہواندااے۔
امریکی نیول وارکالج دے سٹیرٹیجی پروفیسراینڈریوارکسن داآکھنا اے،چین دی سمندری طاقت کوئی زیادہ چنگی نئیں، چین اجیہے جدید جنگی بحری جہازتیارکررہیااے،جو یورپی جنگی جہازوں ورگی صلاحیت رکھدااے۔پروفیسرداآکھنااے،چین دی حکمت عملی ہرآوندے دیہاڑے سوکھی ہوندے جارہی اے۔

امریکا تے سوویت یونین وچکارسرد جنگ توں ہٹ کے چین نال سرد جنگ دا اک اجیہا رخ روس نال نئیں سی۔ چین تےامریکا دی معیشت اک دوجے نال جڑی ہوئیاں نیں۔جیہدے نال سرد جنگ دانواں رخ سامنے آیااوہ ایہناں دی ٹیکنالوجی دے شعبے وچ وادھا۔
کجھ لوکاں دا خیال اے چینی صدرشی جن پنگ اپنے منصوبیاں اتے چل کے کامیاب ہوون گے،جدکے کجھ دی صلا اے کہ ایس نال صدرشی دی حکمرانی دے قانونی جوازاتے سوال اٹھن گے،جنہاں اتے قابو پاون لیے قوم پرستی دے جذبیاں نوں ابھارن یا عالمی پدھراتے تیکھاانداز اپناسکدے نیں۔
کئی ماہراں دی صلا اے جے امریکہ تےچین دی دشمنی حقیقی اے تے ایہہ ختم نئیں ہووے گی۔