لہور دی تریخ، کنہیا لال

ایہہ شہر دارالحکومت ملک پنجاب دا اے،دریا راوی دے کھبے کنڈے اتے دو میل لاگے آباد اے، ورھیاں توں ایہہ شہر خطہ پنجاب مرکزی مقام رہیا اے۔ چغتائی شاہ دے دور وچ دیپالپور پنجاب دا مرکزی شہر ہوندا سی، تغلق، خلجی تے لودھی دے دور وچ وی دیپالپور ای دارلحکومت سی۔ بابر تے ہمایوں دے دور وچ شہر لہور ای دارالسطنت قرار پایا۔
پہلی تریخاں وچ ایس دا ناں کدھرے لہاور تے کدھرے لہانور تے کدھرے لوپور تے لاہور لکھیا اے۔ امیر خسرو دہلوی نے وی اپنی کتاب قران السعدین وچ ایس شہر دا نام لاہور درج کیتا اے۔ جیہدے توں معلوم ہوندا اے پئی اٹھویں صدی وچ ایہدا نام لاہور ای سی۔ نظام الدین بداونی دہلوی نے ایس نوں لہانور دے نام توں یاد کیتا۔
شہر دے بانی دا نام کئی چر لگن مگروں وی جاننا مشکل سی، ایہہ جانکاری وی اوکھی ہوگئی پئی ایس شہر دی مڈھ کس رکھی۔ تریخ دی پرچول دسدی اے وکھری روایتاں نیں، مہاراجہ رام چندر دے پتر “لو” نے ایہہ شہر آباد کیتا تے ایس دا نام لوپور رکھ دتا گیا۔ ہزاراں ورھیاں مگروں لوپور نام وگڑ کے لاہور مشہور ہوگیا، کدھرے ایہہ وی شہادت ملدی اے کہ مہاراجہ رام چند دے دو پتر لو تے کُثو سن، جد ایہہ دونویں پنجاب وچ آئے، لو نے لوپور تے کُثو نے قصور آباد کیتا۔ شیخ احمد زنجانی اپنی کتاب 435 ہجری وچ لکھدے نیں ہندو دے راجہ پرسچھت نے جیہڑا پانڈواں دی اولاد وچ سی اوس نیں ایہہ شہر آباد کیتا۔ اک دور آیا قحط پین پاروں ایہہ بستی ویران ہوگئی، جدےمگروں راجہ بکرم جیت دے حکم نال ایس نوں مڑ توں وسایا گیا۔ ایتھے ہالے آبادی نئیں وسی پائی سی کہ راجہ بکرم جیت دنیا توں ٹرگیا۔ ایتھے سمندپال جوگی حکمران آیا، جنہے ایس نوں آباد کیتا، شہر دا نام سمند پال نگری پے گیا۔ اوس مگروں راجہ دیب چند دلی دے تخت اتے بیٹھا اوس اپنے بھتیجے لوہار چند دی جاگیر وچ ایس نوں دے دتا۔ پنجاب وچ قبضہ ہوون مگروں اوس لاہور نوں دارالحکومت بنادتا۔ اوس سمندپال نگری نام ختم کردتا، ایس دا نام لوہارپور رکھ دتا۔ جیہڑا وگڑ کے لاہور ہوگیا۔ جدوں اسلام دا زمانہ آیا، مسلمان بادشاہ غزی توں حملہ کرن آندے، جنہاں وچوں محمود سبکتگین غزنوی نے پنجاب اتے حملہ کیتا۔ اوس وقت وی شہر دا نام لاہور ای سی۔ راجہ جے پال برہمن پنجاب دا حاکم سی۔ جدی سلطان سبکتگین تے اوس دے منڈے سلطان محمود غزنونی نال لڑائیاں ہوئیاں، پہلاں شہر دے کھلی آبادی سی، اکبر بادشاہ نے آکے شہر دے آل دوال کندھ کھڑی کردتی۔ اک اک بوہے کے درمیان برجیاں بنائیاں، انگریز دور وچ ایس اُچی کندھ دی تھاں نیویاں کندھان بنادتیاں۔ شہرلہور دے باراں دروازے تے ایک نکا دروازہ اے جنہوں موری دروزا کہندے نیں۔