کورونا وائرس نوں جراثیمیاں دی اک نسل Coronaviridae دا حصہ قرار دتا جاندا اے تے مائیکرو سکوپ وچ ایہہ نوکدار چھلے ورگے وکھائی دیندے نیں۔ نوکدار ہون کارن ایس نوں کورونا دا نام دتا گیا اے
کورونا وائرساں وچوں آر این اے دی اک لڑی ہوندی اے تے اوہ ایس ویلے تیک اپنی گنتی ودھا سکدا اے جد تیک زندہ خلیاں وچ وڑ کے اوہدے کم کرن اتے کنٹرول حاصل نہیں کرلیندا، ایہیدے تیکھے نوکدار حصے ای خلیاں وچ داخل ہون وچ مدد دیندا اے سگوں ایہدے ورگے کسے دھماکا کرن والے مواد نال دروازے نوں اڑا کے اندر جان دا راہ بنالیا جاندا اے۔
اک وار داخل ہون مگروں ایہہ خلیے نوں اک وائرس فیکٹری وچ بدل دیندا اے۔ تے مالیکیولر زنجیر نوں مزید وائرس بنان لئی ورتن لگدا اے فیر اوس نوں دوجی تھاواں اتے گھلن لگدا اے یعنی ایہہ وائرس دوجے خلیاں نوں متاثر کردا اے تے ایہہ سلسلہ اگے ودھدا رہندا اے۔
عام طور اتے ایہہ وائرس جانوراں وچ پایا جاندا اے جنہاں وچ مویشی، پالتو جانور، جنگلی پشو پکھیراں جیویں کہ چمگادڑ وچ دریافت ہوندا اے تے جدوں ایہہ انساناں وچ آوندا اے تاں بخار، ساہ دے نظام دے روگاں تے پھیپھڑیاں وچ ورم دا باعث بندا اے۔
اجیہے انسان جنہاں دا مدافعتی نظام کمزور ہوندا اے یعنی بزرگ یا ایچ آئی وی۔ ایڈز دے مریض وغیرہ، اوہناں وچ ایہہ وائرس ساہ دے نظام تنفس دے سنگین مرضاں دا کارن بن دا اے۔
سارس یا مرس ورگے کورونا وائرس آسانی نال اک توں دوجے وچ وڑ جاندے نیں۔ سارس وائرس 2000 دی دہائی دے شروع وچ ساہمنے آیا سی، تے 8 ہزارتوں ودھ بندے ایس توں متاثر ہوئے سن، جیہدے کارن 800 ہلاکتاں ہوئیاں۔
مرس 2010 دی دہائی وچ نمودار ہویا تے ڈھائی ہزار لاگے بندے نوں متاثر کیتا، جیہدے نال 850 توں ودھ ہلاک ہوگئے۔
عام طور اتے کسے وبائی مرض دے بنیادی ری پروڈکشن نمبر لئی اک اعشاری نظام آر او ویلیو دی مدد لئی جاندی اے یعنی ایس ویلیو توں جانکاری لیتی جاندی اے کہ کسے مرض دا شکار بندہ کنے ہور لوکاں نوں روگی بناسکدا اے۔
ایہہ وائرس کیویں پھیل دا اے، ایہدا جواب لبھن لئی سائنسداناں نوں ڈاھڈی محنت کرنی پئی۔ کہیا جاندا اے کہ پہلی وار ایہہ انفیکشن جانور توں انسان وچ منتقل ہویا، ایس مگروں اک دوجے انسان وچ ایہہ منتقل ہورہیا اے۔
چینی انتظامیہ نے طبی عملے وچ وائرس دی تصدیق کردیاں دسیا سی کہ ایہہ اک دوجے وچ منتقل ہوجاندا اے خاص طور اتے ہسپتالاں وچ وی ہوسکدا اے۔ جیویں کہ سارس اور مرس کورونا وائرساں وچ وی ویکھن نوں آیا سی۔ ایس کارن بوہتی احتیاط دی لوڑ اے۔
