ذوالکرنیل

لکھاری
کرنل الیاس

اج میں 1975 دی ڈائری کھولھی تے جہڑے صفحے تے نگاہ پئی،اوہدا ہیڈنگ سی،soldier and scholar ۔ایہ لاڈ ویول تےلکھی گئی کتاب اے ۔ ایہ اوہ وائسرائے ہند سی جدھی تھائیں لارڈ ماؤنٹ بیٹن آیا سی ۔لارڈ ویول دی درج ذیل کوٹیشن پڑھی۔
Had we followed political leaders, we would have been idiots,
Had we followed religious teachers, we would have been monks,
Had we followed doctors, we would have been dead,it is disobedience which is saving us.
جی اسیں سیاستداناں دی من دےتے احمق ہوندے
جے اسیں ملانیاں دی من دے تےسادھو ہوندے
جے اسیں ڈاکٹراں دی من دے تے مُردہ ہوندے
سانوں نافرمانی بچائی جا رہی اے۔ویول دا بنیادی پیشہ عسکری سی پر اوہ مردِ دانش و حکمت وی سی۔ صاحبِ قلم تے صاحبِ سیف ہونا rare combination نادر جڑت اے۔انسانی تاریخ وچ اس سبھا دےبندے بڑے گھٹ ہوئے نیں۔ سیموئل بی گرفتھ لکھدا اے
In acfual life we can,t ask for an invisible general;there have been few such generals since ancient times.We ask for ageneral who is both brave and wise,who usually wins battles of war – a general who combines wisdom and courage. حقیقی زندگی وچ اسیں نہ نظر آون والے جرنیل دی منگ نہیں کر سکدے۔پرانیاں ویلیاں توں ایہو جئے دلیر تے سیانےجرنیل چند ہوئے نیں جہڑے عموماً جنگ وچ لڑائیاں جتدے نیں۔یعنی اجیہا جرنیل جدھے کول سیانپ وی ہووے تےدلیری وی۔ایہ دو خوبیاں نپولین وچ سن۔ اوہدیاں گلاں کوٹیشناں بن چُکیاں نیں ۔ نپولین آکھدا اے۔ مینوں چنگیاں مانواں دیو میں تہانوں چنگی قوم دیاں گا۔
دوجی جنگِ عظیم وچ بڑے جرنیل مشہور ہوئے۔ جرمن جرنیل رومیل د بڑا ناں سی۔ اوہنوں desert hawk صحرائی عقاب آکھیا جاند سی۔اوہ صاحبِ سیف تے ہے سی پر صاحبِ قلم نہیں سی۔برطانوی جرنیل منٹگمری دی بڑی مشہوری سی۔اوہ ایس کیٹیگری وچ نہیں اؤندا۔ اس کیٹیگری وچ اک برطانوی جرنیل آوندا اے جدھا ناں اے فیلڈ مارشل سَلِم۔لڑائیُ وچ تن وڈے آپریشن نیں attack,defense,withdrawal حملہ دفاع تے پچھاہنہ ہٹنا۔سب توں مشکل آپریشن ودڈرال ہوندا اے۔ ایہدے وچ آپنے حواس تے قابو تے مورال اُچا رکھنا بڑا اوکھا کم اے۔جاپانی محاذ تےایہ آپریشن نوں جس مہارت نال فیلڈ ماشل سلم نے پورا کیتا عسکری تاریخ وچ اوہدی مثال نہیں ملدی۔گنبھیر صورتِ حال وچ اوہنوں جدوں وی ریلیکس کرن لئی وقت ملدااوہ اعلیٰ ادب دا مطالعہ کردا۔ اوہدا آکھنا اےلٹریچر پڑھے بغیر بندہ نفیس نہیں ہو سکدا۔ اوہدی کتاب اےdefeat into victory. مینوں اوہدی کتاب وچوں اک جملہ یاد آریہا اے۔بحیثیت فوجی اوہدی جتنی داد دیاں اوہ گھٹ اے۔ لکھدا اےif a battle is lost a sabultern can tell you it could have been won like this.جے لڑائی ہار جائیے تےاک لفٹین دس سکدا اےایہ ایسراں جتی جا سکدی سی ۔
دو امریکی جرنیل وی ایس کیٹیگری وچ آؤندے نیں۔جرل پیٹن تےجنرل مکارتھر۔پیٹن تے فلم وی بنی اے۔he was man of action یعنی مردِ کار۔ اوہدی اک گل پلے بنھن جوگ اے۔make the mind command the the body, never let the body command the mind.دماغ نوں آکھ جثے نوں کمانڈ کرے، جثے نوں دماغ نوں کمانڈ کرن دی اجازت نہ دے۔ مکارتھر دا آکھنا اےold soldiers never die,they fade away.۔اسلامی تاریخ دا مطالعہ کرئیے تےبڑے دھرنٹھ جرنیلاں دے ناں آوندے نیں ۔اوہنا ں وچ فاتح ایران فاتح مصرفاتح سندھ تے بیڑیاں نوں اگ لا کےبحراں وچ ٹھلھ جان والے وی شامل نیں ۔ سلطان صلاح الدین ایوبی دا ناں وی کسے نوں بھلیا ناہیں۔پر دانشمند تے دلیر دی کیٹیگری وچ اک ہستی دا ناں آؤندا اے۔جگ تے بڑے شیر نیں مثلاً شیرِ پنجاب شیرِبنگال تے کئی ہور۔پر جگ تے شیرِ خدا اک ای ہویا اے ۔علی بن ابی طالب حیدرِ کرار۔علامہ اقبال صاحب اوہناں دی علمی فضیلت دا ذکرانج کردے نیں۔
ذاتِ او دروازہء شہرِ علوم
زیرِ فرمانش حجاز وچین و روم
انگریز تاریخ دان لکھدا اے۔دنیا دی تاریخ علی دی مثال پیش کرن توں قاصر اے۔لکھدا اے ایہ فیصلہ کرن مشکل اے اوہ شچاع زیادہ سی یا عالم۔ ایہ اوہ جرنیل اےجدھا شکست نے مُکھ نہیں ویکھیا تے ہر میدان وچ فتح اوہدےپیرچمدی نظر آوندی اے۔اوہنے بے سرو سامانی دی حالت وچ آپنے جوہر وکھائے ۔مرحب تے عبدِ ود جیہاں عرب سورمیاں نوں جہنم واصل کیتا۔پینٹھ ویری اوہدی تلوار نے شکار کیتے ۔جگ تے دھماں پے گیاں ۔لا فتیٰ الا علی ولا سیف الا ذوالفقار۔ اک لڑائی وچ اوہناں دا مدِ مقابل ڈھ پیا تےاوہدا ستر کھلھ گیا۔آپ مُکھ موڑ کے پراہنہ ہو گئے ۔بعد چ کسے سنگی نے پچھیا یا علی اوہنوں کیوں چھڈ دتا ۔ آپ نے آکھیا، I do,nt kill coward dogs میں بزدل کتے نہیں ماردا۔
میرے وارے وچ نہ ایہ گل بزدل کتے ماراں
مینوں آکھن شیر خدا دا مُڑ مُڑ کردا واراں
اک واری میدانُ ِ جنگ ول جاندیاں اک سنگی نے آکھیا تساں کنڈ تےحفاظتی جیکٹ نہیں پائی۔آپ نے ہس کےآکھیا جھلیا میں کوئی کنڈ دے نسنا اے۔ لکھدیاں اک بولی آ گئی اے۔
جدھا جملہ اے اک سوا لکھ دا
علماں دا بوہا علی اے
آپ دی کتاب نہج البلاغہ دانش تے حکمت دا خزانہ تے عربی لٹریچر دا شاہکار اے۔جملے دی اک مثال،لا تخف الّا زنبک ،ڈرنا ای تے ڈر گناہوں۔قلم رکدی نہیں پئی آخر میں وی کرنیل اں۔ میں حکم دتا اے بس بئی بس اج اینا ای کافی اے۔آہندی اے مینوں مکدی گل لکھ لین دے۔
کہڑی کہڑی گن گن دساں اوہدی خوبی یارا
عشق اوہدے تے مان کریندا وجدا اوہدا نعرہ
میں آپنی بیوی نوں جدوں ترنگ وچ ہوواں تے آکھناں،توں تے ذوالکرنیل ایں یعنی دو کرنیلاں والی۔تیرا جنا وی کرنیل اے تے پُتر وی۔اگوں گٹکدی اے۔