30 ورے پہلاں دے سجن کامیاں دی تصویر تے 30 سال بعد اوہی کامے 3 فروری 2019 نوں لہور وچ اکٹھے ہون گے-
حسین نقی ، زاہد اقبال بٹ ، اکرم وڑائچ عباس علی صدیقی بابا نجمی نعمان یاور رانا رشید طارق بٹ وسیم عظمت محمد اکرم اسلم ڈوگر شاہد اقبال شاہ خالد چودھری اقبال قیصر محمد ایوب۔۔ مورت عادلہ زاہد بٹ
سجن فیر آ گیا
لنگھے تریہہ ورھیاں وچ کئی وار خیال آیا جے اسیں سارے سجن پیارے کدھرے مل بیٹھ کے پرانیاں یاداں دی کھوج وچ نکل جائیے، ہر کسے دی مصروفیت تے نال کئی متر شہروں تے ملک توں باہر جاچکے سن،جدے پاروں ایہہ اکٹھ نئیں ہوسکیا، اک واری فیر کسے سجن نے صلا دتی جے تریہہ ورھے گنڈھ تے کج ہوجائے تے کیسا رہوے، تریہہ ورھیاں دوران ساڈے وچوں زیادہ نیں اک دوجے نال رابطہ رکھیا، خاص کر حسین نقی ہوراں نال کسے نا کسے بہانے گل بات ہوجاندی سی۔ اوہناں نال مشورہ کیتا جے رل بیٹھیے اوہناں آکھیا ایس توں چنگی ہور کیہ گل ہووے گی۔
بس فیر ایدھر اودھر نگاہاں دُڑائیاں تے متراں نوں سماجی رابطے اتے دس دتا پئی سجن اک وار آرہیا اے۔ ساڈے لئی کسے نشے توں گھٹ نئیں سی، کیوں جے سجن نرا اخبار نئیں سی، اک لہر سی، اک سوچ تے نظریئے دا عملی اظہار سی،
تری ورھے پہلاں پاکستان دی صحافتی تریخ دا پہلا پنجابی اخبار 3 فروری 1989 نوں لہور توں نکلیا، سجن لہور چار صفحے دا اخبار جس نوں سنیئر صحافی حسین نقی نے شروع کیتا، ایس دے ایڈیٹر ظفریاب احمد سن۔
لہور سمیت پنجاب دے دوجے شہراں توں زبان نال محبت کرن والے جوان سجن اپڑ گئے اوہناں نے کسے مالی تقاضے بغیر کم کرن دی ہامی بھری۔ ایس دے نال ای پنجابی دے وڈے نام وی سجن پیارے بن گئے۔
سجن نے ویکھدے ای ویکھدے ناصرف پنجابی پیاریاں سگوں دانشور، پڑھے لکھے، سماج سدھار تے سیاست دے میدان وچ رجھے لوکاں نوں وی اپنا بیلی بنالیا۔ اک روپے مُل نال اخبار نے سو روپے سو دیہاڑ دا نعرہ لایا۔ تے اٹھاراں مہینے کڈھ گیا۔
پنجابی بولن والے پڑھے لکھے تے ان پڑھتا دا شکار لوکیں اخبار خریدن لگے اوہناں نوں احساس ہوگیا پئی اپنی زبان نوں اکھراں دا روپ دھارے پڑھن دا وکھرا ای چسکا آئے گا۔
ماں بولی تے گل شروع ہوئی، اک وار فیر وڈے اردو اخبار وی سوچی پے گئے، اوہناں نوں شک گزرن لگیا پئی کدھرے ایہہ لوکاں وچ اپنی جگہ نہ بنالے، سجن دے خلاف اک لہر وی چل پئی، کئی سوال جنم لین لگے، کون پنجابی پڑھے گا، نویں نسل نوں پچھے (قدامت پسندی) دا سبق سکھایا جارہیا اے، ترقی دی راہ وچ روڑے وچھائے جارہے نیں۔ ایس نوں بولنا تے پڑھنا بوہت مشکل اے۔
حسین نقی دی ادارت وچ نجم حسین سید ورگے پنجابی دے وڈے ناں سجن دی ٹیم نوں زبان دی اوچ نیچ دسن لئی سن۔
سجن نے صحافت نوں وی اک وکھرا رنگ دتا، مختصر تے پوری خبر، فیچر وی مکمل شکل وچ پیش کیتے۔ ایس دے اداریئے نوں حکومت وی سنجیدگی نال لے کے اوس دا ایکشن لیندی۔
سجن اخبار اوس دور وچ آیا جدوں مسلم لیگ دی قیادت نواز شریف نے مرکز وچ بے نظیر بھٹو توں شکست مگروں پنجاب اپنے ہتھ لین لئی راتوں رات جاگ پنجابی جاگ دا نعرہ لایا سی، اوہناں نوں زبان نال کوئی محبت نئیں سی، ہوندی تے ایس تری ورھیاں دوران پنجابی زبان لئی کج نہ کج کتیا ہوندا، اوہناں تے سجن نوں وی اپنا ٹارگٹ بنالیا۔ پی پی دی مرکزی حکومت تے اوس دی سندھ وچ سرکار نے سجن نوں اشتہاراں دا آسرا کرایا۔ پنجاب دے وڈے سرمایہ کار تے تاجر وی سجن نال کوئی وڈی محبت نہ وکھا سکے، کمرشل اشتہاراں وچ اوس دا اظہار ویکھیا جا سکدا سکی۔ سرمایہ داراں وی زبان دی مخالفت وچ رجھ گئی۔
سجن ٹیم دا نعرہ سی، متراں دی مجمانی خاطر دل دا لہو چھانی دا۔
سمجھ نئیں آؤندی کیہڑے سجن توں گل شروع کراں، ساڈا ایڈیٹر ظفر یاب ساہنوں چھڈے کئی ورھے لنگھ گئے اوہناں دیاں گلاں تے سماج وچ تبدیلی لیان لئی ناصرف لکھے لفظ بلکہ عملی کماں نوں اج وی بھلایا نئیں جاسکدا۔ اپنے قول اتے ڈٹ جاؤن والا انسان جنہاں کدے اصول تے سودے بازی نئیں کیتی۔ پنجابی لئی دل جان نال کم کرن والے نجم حسین سید، شفقت تنویر مرزا ہوراں نال راجہ رسالو، مشتاق صوفی جمیل پال، اقبال قیصر، مقصود ثاقب پروفیسر ظفر جمال تے کئی ہور ناں وی سن، سرگودھا تے منڈی بہاؤالدین توں آئے لہور دے دو جوان اسلم ڈوگر تے کریم اللہ گوندل نے چھیتی خبراں نال اپنے آپ نوں جوڑ لیا۔
جے دوجے پاسے ویکھیے تے وزیرآباد توں پہلاں اکرم وڑائچ تے زاہد اقبال بٹ ہوری آئے جنہاں دے نال طارق بٹ، شاہدشاہ، مستجاب گوہر، ارشد محمود نے وی آکے ہتھ ونڈایا، گوجرانوالہ توں کئی سوجھوان آئے ایہناں وچوں اک جوان اخیر تیکر رہیا او وسیم عظمت سی۔ قصور توں رانا رشید روزانہ آندے، اوہناں سجناں دی خدمت لیی احمد علی نوں لیاندا۔ جیہڑا گھیا دال پکا کے دیندا نال دو ویلے دی چاء۔ ایس توں علاوہ انگریزی ایجنسی توں کریڈ لے کے آندا، کدے کدے سگرٹ وی منگوالیندے ساں۔ چنگا کاما منڈا سی۔
اکرم وڑائچ دے نال گوگی خان دی جوڑی سی، دوہناں دا مزاج ظفر یاب نال رلدا سی۔ ایہہ تنوں سانوں کج وکھری گلاں مطلب ماڈرن لوکاں تے باہر دی دنیا دیاں معلومات دیندے۔ ایہناں دی سوچ نال ملدا کردار فیقا جدے کارٹون سجن نوں لوکاں وچ قبولیت دوا دیندے۔ اوہ ایہو جئی لائیناں کھچدا جیہڑی سرکار نوں وی سوچی پادیندیاں۔
شفیق اعوان رپورٹنگ ٹیم دے سرکڈویں ممبر جنہاں اگے چل کے انگریزی صحافت تے فیر الیکٹرانک میڈیا وچ اپنا ناں بنایا۔ الیاس گھمن، عباس صدیقی محمد زبیر، رضا نقوی، عرفان قدیر تے کئی ناں میرے حافظے وچ نئیں رہے۔ بھل جاون دی معذرت، امجد سلیم محمد اکرم تے اجیہے کئی ناں جنہاں سجن بیلیاں دا حوصلہ ودھایا۔
ایہناں تریہہ ورھیاں دوران کئی وار خیال آیا جے مل بیٹھیے ہن زاہد اقبال بٹ نے آہر کیتا تے نقی صاحب سمیت سارے متراں نوں یاد کرکے سدا دتا، لہور وچ اکٹھ رکھیا، تے تیاریاں شروع کردتیاں۔ اوہناں صلا دتی پئی اپنی ماں بولی نوں بھلنا نئیں، ایس نوں جیوندا رکھن لئی سانوں اک وار فیر سجن نوں کسے نویں روپ وچ لیاون دی لوڑ اے۔ سارے بیلی ایس صلا توں راضی ہوئے۔
سجن فیر آ گیا، پنجابی پیارے تیار ہوجاؤ۔
کریڈت مورت، عاد لہ بٹ
“بہت اچھی اے – اچھی اے ” دی تھاں بہوں چنگی اے – چنگی اے ہو سکدا اے ۔ اوکھی پنجابی بھاویں نہ ہووے پر جو سوکھی پنجابی وچ لکھیا جا سکدا اے او تھے اردو لکھن دی کیہ لوڑ اے۔ پر بہوں چنگا لگا اے ایہ اکٹھ ۔۔۔ جیوندے وسدے رہو جی ۔۔۔
میری اج وی خواہش اے پئی سجن چنگا لکھے تے ایس نوں پنجابی شوق نال پڑھن ، ہورے کیوں لگدا اے جیویں سجن ای پنجابی دی علامت اے، جیویں ایہدے نال سلوک ورتیا جاندا اے انج اے ماں بولی دا وی حال اے۔ فیر وی سجن دے کامے اپنا کم کردے رہن گے، ایہہ اوہناں پنجابی لئی عزم اے۔