لکھاری
اسلم ڈوگر
چنگیز خان دے یاسا آئین وچ بڑی عجیب گلاں سن۔ پہلی گل تے ایہہ سی بئی ایس آئین وچ ودھ توں ودھ کسے جرم دی سزا موت تے ہے ای سی۔ پڑھن والی گل ایہہ ہے بھئی کسے وی جرم دی گھٹو گھٹ سزا وی موت ای سی۔
چنگیز خان جس دنیا برباد کر کے رکھ دتی کسے نوں نہیں بخشیا۔ اوسے چنگیز خان اپنے فوجیاں لئی ایہہ قانون بنایا سی بئی جے لٹ مار دا حکم کمانڈر نہ دیوے تے کوئی فوجی ایہہ کم کر بیٹھے اوس دی سزا تھاں تے ای موت سی۔
چنگیز خان دے بارے آکھیا جاندا سی بئی اوہ زمین تے موت دا فرشتہ اے اوس اپنی فوج نوں ڈسپلن وچ رکھن لئی حکم کڈھیا سی بئی اپنے لوکاں نوں لٹنا تے کدھرے رہ گیا جے دشمن نوں وی لٹیا تے گاٹا لاہ دتا جاوے گا۔ چنگیز خان نے اپنے فوجیاں نوں ایہہ وی حکم دتا سی بئی جس نوں وی بادشاہ من لیا جاوے اوس دے خلاف کوئی گل نہیں کیتی جانی چاہیدی۔ جیہڑا ایس قانون دی النگھنا کردا سی اوس دا وہ گاٹا لاہ دتا جاندا سی۔ جے فوجی افسر، شہزادے یاں بادشاہ دے ہتھوں کوئی شے ڈگ پیندی تے فوجی اوس نوں چک کے نہ پھڑاوے تے اوس نوں وی اوس ویلے قتل کر دین دا حکم سی۔
جدوں سارا لشکر رل کے شکار تے نکلے تے اوس شکاری دی کم بختی آجاندی سی جیہدے کولوں شکار بچ کے نکل جاوے۔ پہلا حکم ایہہ سی بئی جے تے شکار معمولی نوعیت دا سی تے اوس نوں ڈانگاں مارو۔ اگر بادشاہ سمجھے کہ شکار وڈا سی تے ہر حال وچ پھڑنا چاہیدا سی تے فیر شکاری نوں سزائے موت دتی جاندی سی۔
باقی لوکاں لئی وی چنگیز خان نے قانون بنائے سن اوہناں دی تفصیل انج اے۔
ہر اوس بندے لئی سزا موت سی جیہڑا آپنے آپ نوں بدو بدی شہنشاہ اکھواوے۔ بادشاہ اکھواون پاروں شہزادے،افسراں، منگول خاندان دے وڈکیاں دی صلاح منگنا تے اوہناں نوں آپنے نال رلاونا ضروری سی۔ ایہناں لوکاں دی مرضی توں بنا کوئی شہنشاہ اکھواون دا حقدار نہیں سی۔
کسے قیدی نوں کپڑے یا ان پانی مالک دی مرضی توں بغیر دینا وی سزائے موت دی دعوت سی۔
جس کسے نوں کوئی نسیا ہوئیا قیدی یا غلام ملیا تے اوہ اوس نوں اصل مالک نوں واپس نہ اپڑاواے تے ایس جرم دے پاروں وی سزا موت ای مقدر سی۔
زانی دی سزا صرف اور صرف موت سی۔ ایہہ نہیں سی ویکھیا جاندا کہ اوہ شادی شدہ اے یا کنوارہ۔ یاسا آئین دے تحت زنا، چوری چکاری، جھوٹی گواہی، غداری،بزرگاں تے بھکاریاں نال بدسلوکی دی سزا
وی موت سی۔ زنا توں علاوہ آپنی بیوی توں یا خاوند توں چوری کسے ہور نال عشق معشوقی دی سزا وی موت سی۔ آکھیا جاندا سی کہ ایہہ ساریاں برائیاں اوہناں دے مذہب دے قاعدے وچ انسانی وگاڑ دیاں اصل وجہ نیں تے ایہناں نوں روکنا ضروری سی۔
جان بوجھ کے کسی نال کسے وی معاملے وچ جھوٹ بولنا، دو لڑن والیاں دی صلح کراون دی بجائے اوہناں وچوں کسے اک دا ساتھ دینا تے لوکاں دے معاملے وچ بد نیتی نال ملوث ہونا وی ایہو جئے جرم سن جے اوہناں پاروں سزائے موت لکھی جاندی سی۔
لوطیت نوں نفرت دی نگاہ نال ویکھیا جاندا سی۔ ایس پاروں وی سزائے موت ای مقدر بندی سی۔
پانی وچ موتر کرنا حدوں باہرا گناہ سی۔ ایس پاروں وی سزائے موت رکھی گئی سی۔ ایسے طرح لکڑیاں دی سواہ تے موترنا وی جرم سی۔ اوہدی سزا وی موت سی۔
کسے زنانی نوں اغوا، زبردستی کرن دی کوشش کرن والا مجرم وی سزائے موت دا حقدار سی۔
کمانڈر دی اجازت نوں بغیر کسے وی قسم دی لٹ مار دی اجازت نہیں سی۔ جے کسے نے دشمن کولوں وی کوئی چیز لٹ لئی تے کمانڈر نے اجازت نہیں دتی تے اوہدی سزا موت سی۔
یاسا آئین ے ایہہ قانون پڑھنا ایس پاروں اہم اے بھئی ایتھوں پتہ لگدا اے کہ اک جنگجو معاشرے وچ جے قانون اینے سخت نہ بنائے جان تے لوکاں نوں سانبھنا وی اوڈا ای مشکل ہو جاندا اے
شکاری نوں ڈانگاں مارن توں یاد آیا پئی آج دے دور دا شکاری تے میں اے تے اوہدے کولوں ہر چھوٹا وڈا شکار نکل جاندا اے۔۔۔ایناں نوں وی ڈانگ سوٹا مارنا ہووے گا۔۔۔۔
شکاری نوں ڈانگاں مارن توں یاد آیا پئی آج دے دور دا شکاری تے نیب اے تے اوہدے کولوں ہر چھوٹا وڈا شکار نکل جاندا اے۔۔۔ایناں نوں وی ڈانگ سوٹا مارنا ہووے گا۔۔۔۔