برصغیر وچ بولیاں، لپیاں تے سیاست

لکھاری
بابا داؤد
پنجاب یونیورسٹی وچ ہندی وچ ڈپلومہ کردیاں ہوئیاں احساس ہوئیاجو اردو تے ہندی وچ اصل فرق لپی دا فرق اے۔ ایہہ جانن نال ڈاڈھی حیرانی ہووی جو مسلماناں نرا تعصب پاروں دیوناگری لپی نوں نہیں سکھیا۔ دیوناگری لپی ایس علاقے دیاں ضرورتاں پاروں اساری گئی لپی سی۔ ایہہ اسلام تے کفر دی جنگ نہیں سی جیویں ایہنوں پیش کیتا گیا. ایہہ تنگ نظری تے تعصب دی جنگ سی۔ تریخ لکھن والے بہوں سارے مسلمان آکھدے ہن جوانگریزاں دے فورٹ ولیم کالج توں پہلاں اردو بولی دی کوئی لپی نہیں سی۔ پر نال ای اوہ ایہہ وی لکھدے نیں ایناں علاقیاں دے ہندو بنیے دیوناگری لپی وچ اپنی بولی لکھدے سن تاں جواوہ اپنے تجارتی رازاں نوں مکت رکھ سکن….
پر تریخ لکھن والے لوک ایہہ کدی نہیں دسدے جو مسلماناں دیوناگری لپی نوں سمجھن لئی کوئی جتن نہیں کیتا، اگر کرلیندے تاں فیر راز، راز ای نہ رہندے۔
دیوناگری لپی برصغیر دیاں زباناں دی اصل لپی اے ، فارسی لپی وچ ایتھوں دے سارے اکھراں نوں نہیں لکھیا جاسکدا۔ایس لئی دو اکھراں نوں(مثلا بھ نوں ب تے ھ نال )جوڑ لیندے نیں تے فیر وی اوس نوں اردو دا اکھر نہیں منندے۔ برصغیر دیاں بہوں ساریاں زباناں وچ انٹر اکھر دیاں واجاں نیں ۔ دوجیاں بولیاں وچ ایس لئی ن تے ٹ نوں جوڑیا گیا جیس نال ڻ دا اکھر اساراں گیا۔ پر اردو والیاں اپنی بولی وچوں انٹر اکھر نوں ای غیر اسلامی قرار دے دتا تے بولی وچوں ای کڈھ دتا۔
صفائی دین والے آکھدے نیں کہ اوس ویلے انگریز چاہندے سن، جو برصغیر دی اک وڈی آبادی مسلمان اے، تےایتھے صدیوں توں فارسی بولی دربار دی بولی رہی اے، ایس لئی ایناں دی بولی نوں فارسی لپی نال جوڑیا جائے تاں جو اک وڈی تعداد جہالت دے انھیروچ نہ جاپوے۔
پر حقیقت وچ انگریزاں دا جتن ایہہ سی جو ہندوؤاں تے مسلماناں وچکار تفریق پیدا کیتی جاوے، تے نفرتاں دیاں اوہناں چنگاریاں اتے تیل پاویا جاوے جو کتھےکتھےچھپیاں ہوئیاں سن۔ ایس لئی ہندوستانی بولی نوں دو وکھو وکھ لپیاں وچ لکھن دا موڈھ بندھیا گیا تے اک نوں مسلماناں دی بولی تے دوجی نوں ہندوؤاں دی بولی قرار دتا گیا،
مگروں اردو وچ عربی تے فارسی زیادہ پا دتی گئی تے ہندی وچ سنسکرت بہتی پرو دتی گئی ایس طراں دوہاں بولیاں نوں وکھو وکھ کیتا گیا تے دوہاں نوں ایس بارے حساس کیتا گیا جو اک دوجے دیاں لفظاں نوں اپنی بولیاں وچ بہوں تھوڑا ورتن۔ اس طراں اردو بولی لوکائی چاشنی کولوں محروم ہوگئی تے ہندی بولی فارسی لطافت کولوں دور ہوگئی۔ پر اوس دے باوجود اج وی ہندی تے اردو بولن والے اک دوجےنوں سمجھ لیندے نیں تے اک دوجے نال سکھیلے ہوکے بول لیندے نیں
پنجابی بولی دا معاملہ وکھ سی پنجابی بہوں پہلاں توں فارسی لپی وچ لکھی جا رہی سی جیس نوں شاہ مکھی آکھدے نیں۔ پنجابی دے اک وڈے گیانی گورو ارجن ہوراں بڑے گیان نال دیوناگری وچ اک نویں لپی اساری جیس وچ پنجابی بولی دیاں ساریاں واجاں موجود سن۔
پنجابیاں بولی نوں دو وکھو وکھ لپیاں وچ ضرور لکھیا پر دو لپیاں ہوون باوجود اک دوجے نوں منیا تے اک دوجے لئی دل دیاں راہواں نوں کھلا رکھا گیا پنجابی دی کسے لپی وچوں کسےاکھرنوں نہیں کڈھیا تے فارسی چاشنی دے نال ناللوکائی رنگ نوں وی قائم رکھیا گیا.