لکھاری
اسلم ڈوگر
پنجابی تے سرائیکی دے موضوع نوں میں ہمیش ای غیر ضروری بحث سمجھیا۔ اوہدی وجہ ایہہ اے بئی نہ پنجابی زبان دا حالے کوئی مستقبل نظر آؤندا پیا اے تے نہ ہی سرائیکی دا کجھ سر پیر ہے۔ پنجابیاں تے سرائیکیاں دی بحث مینوں اوہناں مولانیاں ورگی لگ دی اے بئی جنت دے فرشتے سوئی دے نکے وچوں لنگھ سکن گے کہ نہیں لنگھ سکن گے۔
جے جنت اپڑ گئے تے فرشتیاں دیاں آنیاں جانیاں وی ویکھ لواں گے۔
سوشل میڈیا تے کجھ سجناں ایہہ پوسٹاں چاڑھیاں نیں بئی دو جون اوہ کالا دیہاڑا اے جدوں رنجیت سنگھ نے نواب مظفر خان دی حکومت ختم کر کے ایس ریاست نوں پنجاب وچ رلا لیا سی۔
جے تھوڑا جیہا تاریخ نوں کھنگالئے تے پتہ لگ دا اے بئی ملتان تے نیڑے تیڑے دے علاقے بڑے چِر توں پہلاں مغلاں تے مگروں افغاناں دے قبضے وچ سن۔ جدوں وچکارلے پنجاب وچ سکھاں نے زور پھڑیا تے لہور اُتے افغان گورنر بیٹھا سی۔ کئیں لڑائیاں مگروں لہور اُتے سکھاں دی حکومت بنی۔ سکھاں دے پہلے بادشاہ رنجیت سنگھ نے اپنی ریاست دا علاقہ ودھاون لئی سجے کھبے ماڑیاں ریاستاں اُتے انج ای حملے شروع کر دتا جیویں اوس ویلے مرہٹے، افغان تے کجھ ہندوستان دےمسلمان راجے کر رہئے سن۔ رنجیت سنگھ نے پہلا حملہ کیتا تے ملتان دے افغانی نواباں نے اوہناں سونا روپیہ دے کے حملے توں موڑ دتا۔ رنجیت سنگھ کجھ چِر مگروں پھیر حملہ کرن آ گیا تے ایس واری افغان نواباں پیسہ دیون توں انکار کر دتا۔ ایس گل تے سکھ فوج نے شہر نوں گھیر لیا تے کئیں مہینے دے گھیرے پچھوں شہر نوں فتح کر لیا۔ رنجیت سنگھ ایس علاقے توں بعد راجن پور وی فتح کیتا۔اوس دی نظر اصل وچ سندھ اُتے سی تے کئیں واری رنجیت سنگھ شکار پور اُتے حملے دی تیاری وی کیتی پر سندھ دے کئیں مسلمان حکمراناں دے ایسٹ انڈیا کمپنی نال معاہدے سن جس پاروں رنجیت دی راہ وچ انگریز آ جاندے سن۔ ایس طرح انگریزاں نے سندھ نوں رنجیت توں بچائی رکھیا۔ ایہہ تے اک موٹا جیہا ویروا سی۔ پر جس گل دی مینوں اج تائیں سمجھ نہیں آؤندی اوہ ایہہ ہے بئی رنجیت سنگھ تے چلو ایتھے جمن پلن والا بندہ سی۔ اوہ زبان وی ایتھوں دی بولدا سی۔ ایتھوں تائیں بئی اوہدا مذہب وی پنجاب وچ ای بنیا سی۔ ہاں مذہبی لحاظ نال اوہ مسلمانوں توں وکھ سی تے کجھ ایس طرح دے کم وی اوہدی بادشاہی وچ ہوئے جیہڑے مسلماناں دے دل دُکھان والے سن۔ پر جیہڑے لوک افغانستان توں آ کے پنجابی یاں کہہ لوو سرائیکی علاقیاں تے قبضے کیتی بیٹھے سن اوہ ایتھوں دے لوکاں دے کتھوں دے سکّے سن؟ اوہناں کیہڑا ایسا کم لوکاں لئی کیتا سی بئی جس نوں یاد کر کے لوک تاڑیاں مارن تے اوہناں دے جاون تے ہوکے بھرن؟
بادشاہواں دے مذہب تے اوہناں دے اپنے ٹبر پال کماں نال لوکاں نوں کیہ دلچسپی ہو سکدی اے؟ فرض کر لئے بئی جے رنجیت دی حکومت ملتان اُتے نہ بن دی تے کیہ اوتھے فارسی دی تھاں تے سرائیکی زبان نوں سرکار دی کار ویہار دی زبان بنا دتا گیا ہوندا؟
پنجابیو تے سرائیکیو! پہلاں جنت وچ اپڑ لوو، کسے سرکار نوں سکولاں وچ مقامی زباناں یا لہجے لاگو کرن تے منا لوو تے پھیر اوس ویلے لڑ لینا کہ سرائیکی وکھری زبان اے تے یاں کوئی لہجہ اے۔
جم مُکی نا تے نَک نانکیاں تے, بہت ودھیا لکھیائے جناب!
سرائیکی سوال دراصل تے وسائل دی ونڈ اتے “شناخت” دا سوال اے تے ایہدیاں ٹھوس وجوہاتاں موجود نیں.اوہ کہندے نیں کہ ساڈی وسیب پنجابی وسیب توں تے ثقافت پنجاب دی ثقافت توں وکھ اے. تے وکھ نظر وی آوندی اے.لیکن پنجاب دے وسائل تے روٹی دی منصفانہ ونڈ تے زیادہ معاشی مل ورتن تے ضرورتاں پورن دے نتیجے وچ تے کجھ ترقیاں دے سٹے وچ لہندے, چڑھدے دکھنی تے اتری تے پرلے پنجاب دے لوکاں وچ ایکتا دا تصور ودھنا ناگزیر اے. ایہنوں ناگزیر ہی ہونا چاہیدا اے. لہور شہر نے لکھاں لوکاں نوں سارے پنجاب تے سرائیکی وسیب دے پنڈ توں لیا کے روزگار, گھر بار دتا اے تے نویاں سڑکاں بنن نال ملتان توں لہور دا بس دا کرایہ ترے سو روپے گھٹ گیا تے سفر دا وقت گھٹ کے چار ساڈھے چار گھنٹے رہ گیا اے.تے چار جی موبائل فون کونیکٹیویٹی نے فاصلے تے مکانی دوری نزدیکی دے تصور بدل دتے نیں. ایہہ سارے عوامل تے جوڑن والے نیں فیر ایتھے توڑن والا ابھار کتھوں پیدا کیتا جا رہیا اے تے کیوں پیدا کیتا جا رہیا اے. سیاسی جماعتاں کیوں ایس مسئلے اتے سٹیریو ٹائپ سطحی “نیریٹو” دی پھکی ویچ رہیاں نیں.
سوچ والی گل اے