اسلم ڈوگر
اٹھارہ سو ستونجا (1857) دی آزادی دی جنگ جتن مگروں تاج برطانیہ نے آپ ای ہندوستان اتےحکومت چلانا شروع کر دتی تے ایتھے اپنی سلطنت پکی پیڈی نیہاں اتے اسارن لئی افسر شاہی دا برطانوی نظام لاگو کیتاگیا۔
ہندوستان دی زرخیز زمینوں وچوں بوہتے توں بوہتی پیدوار لین لئی برطانیہ نے دنیا بھر اتے قائم اپنی سلطنت توں ملن والی سیکھ مت تے تجربے ورتنا شروع کیتے۔ ایس طرحاں اٹھارہ سو اسی وچ تاج برطانیہ دے اک منے پرمنےافسر پوہم ینگ نے جھنگ، گوگیرہ تےساندل بار دے جنگلاں نو ںصاف کر کے یایتھےاک شہر وساون دا خیال تصور پیش کیتا۔ اوہناں دی ایس صلاح نوں سر جیمز براڈ وڈ لائل نے بڑا سراہیا تے انج سلطنت برطانیہ ولوں ہندوستان وچ پہلا شہر وساون دا کام شروع ہوئیا۔ ایس کامیاب تجربے توں بعد پنجاب دے علاقیاں وچ جنگلاں نوں صاف کر کے جیہڑے دوجے شہر وسائے گئے اوہ منٹگمری، سرگودھا تے خانیوال سن۔ ۔ ۔ڈیرہ غازی خان نوں انیس سو نو دے ہڑھ دی تباہی دے بعد دوبارہ وسایا گیا۔
ایہہ شہر نویں طریقے نال بنائے گئےتے شہر بناون لگیاں گھٹو گھٹ آون والے دو سو سالاں دی لوڑاں ساہمنے رکھیاں گئیاں۔نرے ایہہ شہر ای نہیں وسائے گئے سگوں نال نال واہی بیجی لئی زمیناں دی آباد کاری وی کیتی گئی۔ واہی بیجی دی زمیناں نوں پانی لاون لئی نہر اں کھٹیاں گئیاں۔ پنڈ نویں طریقے نال اسارے تے وسائے گئے۔ پنڈاں دی واہی بیجی دی زمیناں نوںمربعیاں وچ ونڈیا گیا۔ ایہاں پنڈاں نوں چک آکھیا گیا تے ہر چک دا نمبر رکھیا گیا۔ زمیناں چلان لئی گرداسپور، گوجرانوالہ، سیالکوٹ تےگجرات دے واہی واناں نوں لیاندا گیا۔ ایہناں واہی واناں نوں ایہہ زمیناں ایس شرط تے دتیاں گئیاں بئی اوہ ہر مربع تے گھٹو گھٹ اک گھوڑی پالن گے تےکسی جنگ یا نابری دی صورت وچ ایہہ گھوڑی تے اک مرد سرکار نوں دتے جاون گے۔ ایس لئی ایہناں نوں گھوڑی پال مربعے وی آکھیا گیا۔
جیہڑے پنڈ وسائے گئے اوہناں دی اک جھات چک نمبر چھیانوے شمالی ضلع سرگودھا وچ وی ویکھی جا سکدی اے۔ چھیانوے شمالی دا پنڈ اک مربع زمین تےبنایا گیا۔ پنڈ دے وچکار بازار سٹھ فٹ چوڑا تے نال دیاں گلیاں چالیہ فٹ چوڑی رکھی گئیاں۔ ہر گھر نوں پنڈ وچ رہن لئی مکان تے ڈنگراں لئی اک اک کنال زمین دتی گئی۔ گھراں دے پلاٹ دے نال نال پنڈ دے باہر اک اک مرلے دا پلاٹ ہر گھر نوں الاٹ کیتا گیا جس وچ اک ٹوئیا کھٹ کے ایس وچ ڈنگراں دا گوبرتے گھر دا کوڑا سٹیا جاندا سی تاں جو ایہہ کوڑا کھاد بن سکے۔
ہندوستان دی ونڈ توں پہلاں چھیانوے شمالی دے وسنیکاں بارے سرکاری ریکارڈ تے نہیں لبھدا پر ایتھے اک گردوارہ بنیا سی تے ایس نوں چھیانوے شمالی کے نال نال اکال گڑھ دے نا ں توں وی سدیا جاندا سی۔ ایس توں قیاس اے اے بئی ایس پنڈ دے وسنیکاں دی اکثریت سکھ مذہب نال تعلق رکھدی ہوئے گی۔ایس پنڈ وچ ونڈ توں پہلاں دی کسی مسیت یاں ہندواں دے مندر دا کوئی نشان نہیں جس توں جاپدا اے بئی ایتھے یاں تے مسلمان تے ہندو سرے توں ہے ای نہیں سن یاں بوہتے ای ماڑے سن جیہڑے مسیت تے مندر نہیں بنا سکدے سن۔ سرکاری ریکارڈ موجب گوردوارے دے خرچے چلا ون لئی ساڑھے تن کلے زمین وی رکھی گئی سی جیہڑی پاکستان بنن توں بعد ایتھے اسرن والی مسیت دے ناں لا دتی گئی ۔ گوردوارے دی عمارت وچ چارٹبر وس گئے ایہناں ٹبراں نوں گوردوارے والے آکھیا جاون لگ پیا۔
پنڈ دیاں چاراں گٹھاں تے صاف پانی دے چھپڑ بنائے گئے۔ تاں جو ایتھوں ڈنگر پانی پی سکن۔ ایہناں چھپڑاں لئی نہری پانی متھیا گیا جیہڑا ایتھے ہر ہفتے پایا جاندا سی۔ پاکستان بنن تک ایہہ چھپڑ اپنی اصلی حالت میں برقرار رہئے تے ایہناں وچ صاف پانی وی موجود ہندا سی۔ستر دے دہاکے وچ محکمہ زراعت ولوں ایہناں چھپڑاں وچ مچھیاں وی چھڈیاں گئیاں سن تاں جو پنڈ والے ایہناں مچھیاں نوں پال کے گوشت دی لوڑ پوری کر سکن۔
پنڈ وچوں مالیہ اگراہون لئی نمبردار رکھیا گیا۔ ایس نمبردار دا کم سرکاری ملازماں دے پنڈ آون ویلے اوہناں نوں پروٹوکول دینا تے سرکار ولوں دتے حکم تے عمل کرانا ہندا سی۔نمبردار نوں بارہ کلےسرکاری زمین دتی گئی سی
پنڈ وچ ودھیا نسل دے ڈنگراں دی نسل ودھاون لئی اک سرکاری ساہن تے اک ڈھگا پنڈ وچ چھڈے گئے سن۔ ایہناں نوں سرکاری ساہن آکھیا جاندا سی تے ایہاں ڈنگراں دی سانبھ نمبردار دی ذمہ داری ہوندی سی۔
پنڈ دے وچکار والا چوک بہت وڈا سی جس وچ وڈے اکٹھ کرن دی گنجائش سی ۔ پنڈ وچ کئی مربعے زمین سرکار دے نام ای سی جس نوں ڈپٹی کمشنر اپنی مرضی دے مطابق ورت سکدا سی تے عموما ایہہ اوہناں واہی واناں نوں دتی جاندی سی جیہڑے ڈپٹی کمشنر دئ نیڑے ہوندے سن۔ پنڈ وچ اک پرائمری سکول ہوندا سی جس دی عمارت کچی سی۔ سکول دے ناں وی چار کلے وگدی زمین الاٹ کی گئی تھی ناں جو ایس دی عمارت دے خرچے پورے کیتے جا سکن سکول وچ بوٹیاں ، پھلاں تے گھاء نوں دیون لئی نہری پانی دا ٹائم متھیا گیا۔
اج اکال گڑھ نوں آباد ہوئے تقریبا ایک سو ویہہ سال ہو گئے نیں تے ایتھے کڑیاں تے منڈیاں لئی ہائی سکول نیں۔ پانی دے چھپڑاں نوں پور کے لوکاں نے ایہناں اتے گھر بنا لئے نیں ۔ ایہناں چھپڑاں دا پانی جس جس دا وس چلیا ا وہ اپنی پیلیاں نوں لاون لگ گیا۔ سکول دی زمین تے پانی اتےاک ٹبرنے قبضہ کر لیا اے۔ پنڈ دے وچکار دے چوک اتے ست اٹھ لوکاں نے کوٹھے چھت کے قبضہ کر لیا اے۔
پنڈ دے وچکارلے بازار دی تھاں اتے لوکاں مل مار لئی تے ہن ایہہ بازار اینے بھیڑے ہو ئے نیں بئی اوتھوںمشکل نال اک گڈی لنگھ سکدی اے۔چھوٹیاں گلیاں جیہڑیاں چالیہہ چالیہہ فٹ سن اوتھوں ہن موٹرسائیکل لنگھاونا مشکل اے۔ پنڈ دے باہر کوڑا سٹن لئی جیہڑے پلاٹ ملے سن اوتھے مکان بن گئے نیں تے پنڈ دا سارا کوڑا کھیہ اڈاندا لوکاں دے سراں تے پیندا اے ۔ پنڈ وچ اک مسیت ہوندی سی پر ہن تن مسیتاں بن چکیاں نیں تے ایہناں دے وچکار زمین تےدوجے مال دی ونڈ دا جھگڑا ہے۔ پنڈ دی تناں وچوں دو مسیتاں دے مولویاں نوں نکاح پڑھاون تے رجسٹر کرن لئی رجسٹر دتے گئے نیں۔ پنڈ وچ جنج آون توں پہلاں ای ویاہ والے گھر اپڑ جاندے نیں تے ایہناں دے وچکار ایہو ای جھگڑا رہندا اے بئی ا وہ نکاح پڑھاون گے۔
-پنڈ دے سرکاری ساہن ویچ کے پیسے کھاہدے جا چکے نیں۔
جدوں پوہم ینگ نے نویں شہر وساون دا سفنا ویکھا ہووے گا تے اوس ایہہ کدی نہیں سوچیا ہووے گا بئی اوہناں دے وسائے ہوئے ایہہ نویں چک ایس طرح بتاہ ہوون گے ۔ جدوں کدی کسے رشتہ دار دی خوشی غمی پاروں چھیانوے شمالی جانا پیندا اے تے راہ دے ہر پنڈ نوں ویکھ کے اپنے پنڈ دی بربادی دا دکھ کجھ گھٹ جاندا اے کیوں جے ایہہ تباہی ایک وبا وانگوں ہر پاسے اکو جیہی چلی اے۔ کدی کدی تے ایہہ سوچ آوندی اے بئی کنا چنگا ہوندا انگریز چ بھانویں پورے ہندوستان نوں آزاد کر دیندے پر چک چھیانوے شمالی دا بندوبست اپنے کول رکھدے تاں جو ایہہ پنڈ تباہ ہوون دی تھاں ترقی کر دا۔
