لکھاری: خالد حسین
زمین دے ہیٹھ پانی اکھیں وکھائی نئیں دیندا۔ تازہ پرچول توں بالکل صاف نتیجہ کڈھیا جا سکدا اے کہ لہور دے تھلے دا پانی آس پآس دے دوجے علاقیاں دے پانیاں کولوں وکھرا نئیں کیتا جا سکدا۔ لہور دے زمین ہیٹھ پانی نوں بچاون لئی کلے لہور دے ای نئیں سگوں آل دوال دے سارے علاقیاں وچ بندوبست سدھے کرنے پین گے۔ نالے تھلے دا پانی بوہتا زراعت وچ ورتیا جاندا وے تے سارے پنجاب وچ حدوں ودھ استعمال پاروں لہور وانگوں سیاپا ایہہ وے پئی پانی دا پدھر نیواں ہوجاندا اے۔ ایس کم نوں روکنا بہوں ضروری اے۔
فیر اے گل وی نئیں بھلنی کہ لہور دی آبادی دے وادھے نوں روکے بغیر تھلے دے پانی دا بندوبست قابو نہیں کیتا جا سکدا۔ اے گل کسے توں لکی چھپی نئیں کہ پنڈاں دی لوکیں شہراں ول ٹور پیندے نیں جدے نال ملک دیاں اوہ پالیسیاں نیں جناں دی وجہ توں پنڈاں وچ روزگار برباد ہوگئے نیں۔ جدوں تیکر ایس عمل نوں روکیا ناں گیا اوہدوں تیک لہور دے تھلے دا پانی بچایا نئیں جا سکدا۔
تھلے دا پانی انج اے جیویں پتھر دے اک پیالے وچ مٹی پا کے اوہنوں پانی نال وتر کر دتا گیا ہووے۔ لہور دے تھلے دا پیالہ کویؑی 1500 فٹ ڈونگھا وے۔ آل دوال دی تل وی نیڑے تیڑے دی وے۔ پر جیہڑے علاقے دریا توں دور نیں اوتھے ہیٹھلا پانی کوڑا اے جیویں فیصل آباد یاں پتوکی دا اے۔ لہور راوی کنڈے ہون پاریوں مِٹھے پانی دا علاقہ اے۔ شہر دا تھلے دا پانی پہلی واری اوہدوں نیواں ہوون لگا سی جدوں اسی ھندوستان نال سندھ طاس معاہدہ کیتا تے راوی دریا دا پانی ساڈے ہتھوں نکل گیا۔
لہور شہر ای نئیں، سارے ملک وچ پانی دے استعمال تے کوئی روک ٹوک نئیں۔ جہدا جِناں دِل کرے پانی کڈھے۔ واسا صرف لہور دی ادھی آبادی نوں پانی سپلائی کردا اے۔ باقی سارے آپنے بور کرکے پانی کڈھد لیندے نیں۔ کارخانے فیکٹریاں نالے زراعت وی رل مل کے کوئی اک کروڑ مکعب میٹر پانی استعمال کردے نیں۔ کوئی 80 لکھ مکعب میٹرگندا پانی لہور شہر توں راوی دریا وچ روزانہ سٹیا جاندا اے۔ ایہہ مقدار نہراں وچوں تھلے سمن والے پانی دے برابر اے۔ ایس لیؑ اسی ایہہ کہ سکدے آں کہ تھلے دے پانی دی 90۔ میٹر سالانہ نیویں ہون دی رفتار بوتلاں وچ پانی ویچن والیاں فیکڑیاں دے پانی دے برابر وے۔
تھلے دے پانی نوں بچان لیؑ ضروری اے کہ بارشاں دا پانی زمین وچ سانبھیا جاوے۔ ملک دے وڈے پانی دے ماہر تے 14 کتاباں دے مصنف
مرحوم ڈاکٹر نذیر احمد نے آپنی کتاب زیرِ زمین آبی وسایل
“Groundwater Resources of Pakistan”
وچ بڑی تفصیل نال منصوبہ دتا ہویا وے۔ ایس تے عمل کر کے لہور تے باقی ملک دے ناں صرف تھلے دے پانی سگوں زراعت دے واسطے وی پانی دا ذخیرہ کیتا جا سکدا اے۔ لوڑ نری نیت صاف نال ملک لئی کم کرن دی اے۔ مقامی ٹیوب ویل وچ امپورٹ والے کمیشن نہیں لبھدے!
بہت ودھیا لکھت اے۔ وڈے ڈیماں دی تھاں پانی دی سانبھ دے چھوٹے منصوبیاں تے کم کرن دی لوڑ اے جنہاں نال زمین ہیٹھ پانی نوں ہور ہیٹھاں جان توں ڈکن دا پربندھ کیتا جا سکے۔