لکھاری : پروفیسر ڈاکٹر قیس اسلم:
التھا: زاہد اقبال بٹ
2017 دی مردم شماری موجب ساڈی موجودہ آبادی 208 ملین اے کل آبادی دا حصے دا 55 فیصد پنڈاں تے 45فیصد شہری اے۔ اک ٹیوے موجب50ملین آبادی غریبی دی لائن اُتے 250روپے دیہاڑی کما کے جی ری اے ۔ 104 ملین 50فیصد 500 دے دیہاڑی ، 6.4 ملین جو 80فیصد نیں ایک ہزار روپے دیہاڑے تو گھٹ کما رہے نیں۔ اہیہ 80فیصد لوک حکومتی بنیادی سہولتاں تو ں فید ا نئیں چک رے۔ جو 41.4ملین جو کہ 20فیصد نیں حققیت وچ اوہی پیسے والے لوک نیں ۔ جنہاں وچ 10.4 ملین جو 5فیصد نیں سپر امیر نیں جو کہ 95 فیصدحکومتی وسائل اُتے مل ماری بیٹھے نیں تے وچکارلا طبقہ جہدی آمدنی 1000 تو 10000 فی دیہاڑا اے Upper Middle Class جہدی دیہاڑی 10000 توں ودھ ہے تے باقی ریندی آبادی 5فیصد حکومت وسائل نال ڈنگ ٹپا ری اے۔ 2018 جون وچ پاکستان دی ترقی 5.2فیصد جد کے فروری 4.5 فیصد رہ گئی یعنی 0.87فیصد گھٹ ہو گئی ۔ اہدے ویچ زراعت دی پیداوار ی حصہ 19فیصد جد کہ شیواں بناون والیاں دا حصہ 13.6فیصد جد کہ صنعتی پیدوار 2.8فیصد حکومتی ترقی وچ حصہ پایا۔ دوجے لفظاں وچ زراعت دی شیواں بنا ون والیاں سرکار ترقی وچ 32.6فیصد حصہ پایا۔ اس تو ں ثابت ہوا نداے کہ مہارت رکھن والے تے گھٹ پڑھے لکھے تے جد کہ مزدور طبقہ ہر آوندے سال وچ محنت دیاں اکائیاں گھٹاندا جا ریا اے ۔ پاکستانی پیداواری زرائع ایکسپورٹ انڈسٹرنیں پاکستان دی جی ڈی پی پیداوار دوائیاں ، موٹر کار تےسیمنٹ بناون والیاں صنعتاں ، ریٹیل ، ڈاکٹر ، لائرز، بنک تے انفارمیشن ٹیکنالوجی دی خدمات دے مرہون منت نیں۔ خدمات دے پکھ وچ زیادہ پڑھے لکھ تےچنگی تعلیی اداریاں تو تعلیم یافتہ ہوندے نیں اونہاں لئی چنگی نوکریاں تے گھٹ مار تے گھٹ تعلیم یافتہ غربت دی حیاتی گزارن اُتے مجبور نیں۔ ہر ورے سرکاری ودھ خرچیاں موجب 4ٹریلین اکھٹا نیں کیتا جاندا اے یعنی ٹیکس واسطہ تے بالواسطہ 50فیصد اکھٹا نئیں کیتا جاندا اے 105 ٹریلین فیصد ٹیکس امیراں کولوں ڈائریکٹ اکھٹا کرنا ایک سنجیدہ مسئلہ ائے
تنخواہ دا ر طبقہ تے عام شہریاں اُتے بھار گھٹ کیتا جا سکدا اے جدوںFBRایہہ گھاٹا پورے پر FBRدے کم اُتے سوالیہ نشان اے کہ اوہ اپنا کم صحیح طریقے نال نئیں کر ریہا۔ الٹا تنخوا دار طبقہ تے غریباں اُتے بوجھ پائی جا ریا اے۔
ڈیٹ سروسز اُتے 50فیصد تے فوج اُتے 30فیصد تے10فیصد صرف رہ جاندہ اے تنخوا دار طبقے لئی اے۔پرانے گردشی قرضے موڑن دے نال حکومتی امور چلاون لئی ہور قرضے لیندے جارے نیں۔ پاکستانی دی برآمد گھٹ دی جار ی اے خرچیاں دا توازن برقرار نا ہون پاروں معیشت اُتے ڈاھڈا اثر پے ریہا اے۔ خارجی مارکیٹ دے مقابلے وچ پاکستان دی نا قابلیت تے مزدوراں تی طلب گھٹ ری اے ۔ملک دے امور چلاون واسطے قرضیاں دا گردشی قرضہ آوان وی نسل تے پائی جا رے نیں۔
ہر ورے بدیسی ملکاں وچ وسن والے پاکستانیاں دا ریمیٹنس گھٹ ہو کے2.7ٹریلئین رہ گیا اے ۔ پاکستان دے گردشی قرضے دی زمہ واری 2018وچ 31 ٹریلئن تے بیرونی قرضیاں دی حد 13.3ٹریلئن نوں چھو ری اے۔ اینہاں قرضیاں دی وجہ توں پاکستان دا ہر شہری 127000قرضے ہیٹھ جی ریہااے۔
مختصر اے کہ پاکستان دی 80فیصد آبادی لئی سرکار کج وہی نہیں کر ری اور نہ ہی ماڑے لوک ہتھ ونڈا رہے نیں۔ تے دوجے پاسے امیر لوک اپنا ٹیکس سرکا رنوں دیئی نیں رے ۔ پاکستان دا زرعی تے صنعتی سیکٹر روز دیہاڑے گھٹ ہویئی جارے نیں۔ایہدےنال ایکسپورٹ تے ریمیٹنس وی گھٹ ریہا اے ۔ دوجے پاسے پاکستان دے گردشی قرضیاں وچ وادھا ہو ریہا اے ۔ ملک دی معاشی صحت انسانی حقوق دی صورتحال دنیا وچ ہیٹھ درجے آ ری اے۔ پاکستان د ا جی ڈی پی وچ اکتالیواں نمبر اے ۔ پاکستان نو اس مسلے نو سنجیدہ طور تے لینا چاہیدا اے تے افسر شاہی نوںتعلیم ، معاشی تےقانونی تبدیلیاں کرن دی لوڑ اے۔
سرکار نے پرائیویٹ سیکٹر تے عام لوکائی تے عام وطیریاں وچ تبدیلی کر کے 21 صدی دے جدید دور دی بنیاد رکھ سکنے آ۔ سارےوفاقی یونٹاں اندر لمی میعاد سے منصوبے سائنسی پالیساں موجب منصوبہ بندی کر کے پکی پیڈی ، معاشی ترقی کرسکنے آ ں تے ماضی دے انھیریاں نوں پچھے چھڈ کے ترقی دی روشنی 2030وچ معاشی ، سماجی ، سیاسی تےٹیکنالوجی دی دولت حاصل کرن وچ کامیاب ہو سکدے آں۔
