لہور (مانیٹرنگ) زمین رب نے سب جیواں نوں پھولن پھلن لئی دتی سی پر حضرت انسان نے زمین تے آپنے پٹھے کماں نال زندگی نوں اینا نقصان پہنچایا کہ ہن کروڑاں ارباں سپی شیز وچوں دس لکھ سپیشیز لئی زمین اتے جیون اوکھا ہو گیا اے۔ جے انساناں نے اپنے طور طریقے نہ بدلے تے زندگی دیاں ایہناں دس لکھ شکلاں دا دھرتی تے بچنا مشکل ہوجاوے گا۔ ایہہ گل پیرس وچ جاری اقوام متحدہ دی اک تحقیقاتی رپورٹ وچ دسی گئی اے۔ 1800 ورقے دی ایس رپورٹ مطابق 1970 توں ہن تائیں دنیا دی آبادی دوگنا ہو گئی۔ معیشت چار گنا ودھ گئی تے عالمی تجارت دا حجم دس گنا ودھ گیا۔ ایس ودھدی آبادی دا ڈھڈ بھرن تے تن کجن لئی جنگلاں دی شامت آئی تے بالن خاطر رکھ بے دردی نال وڈھے گئے۔ 1980 توں 2000 تائیں 20 ورھیاں وچ دس کروڑ ہیکٹر جنگل وڈھیا گیا جیہدے وچوں بوہتا لاطینی امریکہ تے دراڈے مشرقی ملکاں وچ سی۔ جنگل توں ودھ نقصان دلدلی زمیناں دا ہویا جیہڑی سنہ 1700 دے مقابلے وچ ہن صرف 13 فیصد رہ گئی۔ 1992 توں لے کے ہن تائیں دنیا وچ شہری علاقے ودھ کے دوگنا رقبے تے پھیل چکے نیں۔ حضرت انسان دے ایس سارے پسار نال انسان دے سوا تقریبا” ہر نسل دے پشو پکھیرو دی آبادی گھٹی اے۔ تے ہن دنیا وچ رہ جاون والے 25 فیصد جانوراں تے نباتات دی ہوند نوں خطرہ اے۔ ایس تحقیق وچ ایہہ وی پتہ لگیا کہ حضرت انسان دی ترقی نے صرف زندگی نوں ہی نہیں سگوں دھرتی ماں نوں وی ڈاڈھا نقصان پہنچایا اے۔ زمین دے تھوڑے پانی والے خشک حصے وچ 23 فیصد رقبے دی پیداواری صلاحیت گھٹ گئی اے۔ انسان دی حالیہ ترقی نال اک مسئلہ انسانی سماج دے پیدا کیتے گند نوں سانبھنا وی اے۔ انسان نے پلاسٹک ایجاد کیتا تے فیر ایہدا استعمال ودھاندیاں ودھاندیاں اینا ودھا دتا کہ 1980 توں ہن تائیں پلاسٹک توں پیدا ہوون والی ماحول دی گندگی دس گنا ودھ گئی۔ انسانی وسیب ہر سال 30 توں 40 کروڑ ٹن بھاری دھاتاں، کیمیکل تے ہور قسماں دا گند پانی وچ روڑھدا اے جیہدے نال پانی تے پانی وچ رہن والی حیاتی دیاں بے شمار قسماں نوں ڈاڈھا نقصان ہوندا پیا اے۔
اقوام متحدہ دی ایہہ رپورٹ کئی سیانے سائنسداناں تے تحقیق کاراں نے رل کے لکھی اے تے ایس ٹیم دی آگو امریکہ دی یونیورسٹی آف منیسوٹا دی پروفیسر ڈاکٹر کیٹ براؤمین نیں۔ اوہناں دا خیال اے کہ اساں تحقیق دے دوران زمین تے حیاتی دیاں ونو ون قسماں وچ اینی وڈی پدھر تے کمی ہوندیاں پہلاں کدی نہیں ویکھی۔
(بشکریہ بی بی سی اردو)
