ماں دا کیہ قصور اے؟

لکھت، روشنی نعمان
انسان دا دوجے نال رابطہ اوس دی زبان راہیں ہوندا اے، جیہدے وچ اک دوجے دی گل سمجھ آسکے۔ جگت دا چلن اے پئی جیہڑی ماں بولی اے اوس وچ آپسی گل بات کرو۔ جے کوئی دوجے بولی والا اے تاں اوس نال اشارے یا رابطے دی کوئی زبان ورتو۔ دوجے تیک آپڑن لئی اوس دی بولی بولنی پے جاندی اے، جیویں کہ جگت بھر وچ انگریزی نے دوجیاں نوں مجبور کیتا اے ۔ دنیا دی وڈی ماں بولیاں وچوں اک پنجابی اے، جیہڑی کئی ملکاں وچ وسن والے پنجابیاں زندہ وی رکھی اے مگر ایس دے نال ای پنجابی اپنے دیس وچ ای پردیسی بن چکی اے۔ ایس نوں تیزی نال مرن والی ماں بولیاں وچ شامل کیتا جارہیا اے۔ وڈا کارن ایہو پئی دنیا نال آپ نوں ودھ توں ودھ جوڑن لئی انگریزی اردو تے دوجیاں بولیاں دا آسرا اے۔ ایہدی وڈا کارن تعلیم نوں بنایا گیا پئی جدید تعلیم انگریزی وچ اے ایس پاروں اپنی بولی نوں چھڈدیو، پہلاں ہندوستان وچ اردو نوں لشکر زبان دے نال نال رابطے دی بولی آکھیا گیا۔ ایس نوں تعلیم دا ذریعا بنایا گیا مڑ انگریزی اوہدی تھاں آگئی۔ ترقی کرن والی کئی قوماں نیں جنہاں اپنی زبان وچ تعلیم لتی تے دوجیاں ترقی کرن والی قوماں نال موڈھا لایا۔
پنجاب وی بدقسمتی نال اجیہی دھرتی بن گئی جنہیں چھیتی اپنی بولی توں جان چھڑائی۔ سگوں ایتھوں دے وسن والیاں نوں ایہدا مٹھان پن وی کڑتن وچ بدلیا لگیا۔ پنجابی بولن والے نوں چنگا نئیں جانیا جاندا۔ جے پنجابی بول لتی جاوے تاں پڑھن تے لکھن وچ ہمیش مشکل ای لگی۔ لنگھی دو نسلاں ایس توں بالکل انجان نیں۔ اوہناں نوں کوئی فکر نئیں تے افسوس وی نئیں۔ کوئی دسن پچھن والا وی نئیں کہ تسیں اپنی بولی توں دور کتیے گئے او، تہانوں اپنی بولی نوں زندہ رکھنا اے۔ ایہہ تہاڈی شناخت اے۔ سانوں نرا ایہو دسیا گیا پئی اردو ساڈی قومی زبان اے تے انگریزی وچ تعلیم لینا ای، ساڈی کامیابی دی نشانی اے۔
اینہاں دوہاں زباناں نوں جانن وچ کوئی ہرج نئیں۔ سکھن والیاں فرانسیسی، جرمن تے ہور کئی بولیاں وی سکھ لئیاں۔ ایس دا ہرگز مطلب نئیں اسیں اپنی ماں بولی نون بھلھ جائیے۔ سانوں ہورے کیہڑے گل دا مان اے پئی پنجابی نئیں بولدے، ہورے بوہتے مہذب تے تمیز والے بن گئے آں۔ جے اسیں پنجابی بولاں گے تے انج لگے گا پئی کوئی بھیڑا کم کررہے آں۔ ساڈی حالت اجیہے بندے ورگی اے جیہڑا اپنی بڈھری ماں نوں کھٹدا دبدا نئیں اوس دی خدمت نئیں کردا دوجے ویکھن گے تاں کیہ آکھن گے۔ بدنصیب ہوندی اجیہی اولاد تے بدقسمت ہوندے اجیہے لوکیں جیہڑے اپنی ماں بولی نوں بولنا تے پڑھنا شرمندگی دا کارن جان دے نیں۔
آپ دی شناخت نویں سرے توں بناون نال ہورے اسیں کیہڑی کامیابی حاصل کرلئی اے، اسیں کنے وڈے سنگھاسن اتے بیٹھ گئے آں۔ سانوں کیہڑے سرخاب دے پر لگ گئے نیں۔ کدے ایس دی جانکاری نئیں ہوسکی۔
رب سانوں ہدایت دیوے ایس کم وچ کوئی دیر نئیں لگدی، سانوں احساس ہوجاوے پئی اسیں اپنی ماں بولی توں کس قدر دور ہوندے جارہے آں۔ جدید دنیا نال مقابلے توں کوئی نئیں ڈکدا، اپنی بولی اپنی زبان توں وکھ ہوکے کجھ لبھیا تاں اوہ کیہ لبھیا۔