این جی اوز حقیقت وچ اک بے نتیجہ رستہ اختیار کردیاں نیں. اوہناں دا اصل فائدہ ایہہ اے کہ اوہ سیاسی غصہ گھٹ کردیاں نیں تے جو چیزاں لوکاں نوں اوہناں دی حقاں دے طور ملنی چاہیدیاں نیں, اوہ امداد یا خیرات دے طور اتے مہیا کیتی جاندیاں نیں. این جی اوز عوامی نفسیات بدل دیندیاں نیں اوہ عوام نوں دوجیاں تے بھروسے دا شکار تے سیاسی مزاحمت دی دھار نوں کُھنڈی کردیندیاں نیں.ایہہ سرکار تے عوام یا ریاست تے رعایا وچکار بفر (Buffer) دا کم دیندی نیں. دو فریقاں دے موقف دی تشریح کردیاں نیں تے دوہاں وچکار گل بات یا مزاکرات نوں اسان بنادیندیاں نیں, اوہ اک ناجائز, غیرمنصفانہ تے غیر معقول جنگ دوران اک “معقول شخص” دا کردار ادا کر دیاں نیں.
آخری مرحلے وچ این جی اوز اُوہناں بندیاں یا اداریاں سامنے جوابدہ ہوندیاں نیں جو اوہناں نوں فنڈ مہیا کردے نیں.البتہ جنہاں لوکاں درمیان اوہ کم کردیاں نیں, اوہ این جی آوز اگے جوابدہ نئیں ہوندیاں,علمِ نباتات دے ماہرین مطابق نشان دہی کرن والی یا”نمائندہ نوع” کہا جاسکتا یے.
اسیں کہہ سکدے آں کہ نوآزاد خیالی جتنی زیادہ تباہی نازل کرے گی,این جی اوز اسی نسبت نال پیدا ہوندی چلی جاون گی. ایس تو بہتر کوئی مثال نئیں لبھدی کہ امریکہ کسی ملک آتے حملہ کرے تے اسی وقت کسی این جی اوز نوں بوریا بستر بندھن دا حکم دے ریون کہ جاؤ تے میرے حملے دے نتیجے وچ پیدا ہون والی تباہی تے بربادی دے آثار دا یکسر صفایا کردیو.
تصادم نوں مذاکرات وچ بدل دیو اسیں
مزاحمت وچوں سیاست نوں کڈھ دتا اے.۔۔
یہ مقامی عوامی تحریکاں وچ مداخلت کردا اے. جو روایتی طور اتے اپنے وسائل آتے وساہ کردیاں نیں. این جی اوز کول فنڈز ہوتے ہیں جن کی مدد سے وہ اُن مقامی لوگوں کو اپنے ہاں ملازمت دے دیتی ہیں جن کے متعلق خیال ہووے کہ دوسری صورت میں کسی مزاحمتی تحریک میں شامل ہو کر فعال کردار ادا کریں گے وہ بھی محسوس کرتے ہیں کہ فوری نوعیت کا کوئی اچھا تے تخلیقی کم کررہے نیں خیرات دین والیاں لین والیاں نوں وی تسکین ملدی اے.لیکن اس دے اضافی اثرات خطرناک ہوسکدے نیں. حقیقی سیاسی مزاحمت ایسا ” شارٹ کٹ” پیش نہیں کردی.
(اروندھتی رائے)
35
